Σενάρια Μνημονίου και Προεδρικών

(Άρθρο του Χρύσανθου Τσουρούλλη στην Κυριακάτικη Σημερινή 21/10/12)

• Μεγάλο ερώτημα παραμένει το ύψος του συνολικού δανεισμού
• Εφόσον η Τρόικα δεν θα ικανοποιήσει τις «κόκκινες γραμμές» της Λευκωσίας, τι θα κάνει ο Δημήτρης Χριστόφιας;
• Το ΑΚΕΛ και το Προεδρικό δείχνουν να μη φοβούνται το ενδεχόμενο μιας «έκρηξης» στον τραπεζικό τομέα, όσο το τρέμει η ίδια η οικονομία

 

Όπως επισημάναμε πριν από μήνες από αυτές τις στήλες, η Κύπρος προχωρεί πράγματι σε «εκλογές Μνημονίου». Κανένας δεν γνωρίζει το περιεχόμενο των μέτρων που θα επιβληθούν τελικά. Το μεγάλο ερώτημα είναι το ύψος του συνολικού δανεισμού που θα χρειαστεί ο τόπος. Το Μνημόνιο είναι αναπόφευκτο, αλλά τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά αν η Κύπρος χρειαστεί 10 ή 15 δισεκατομμύρια. Ειδικοί λένε ότι στην περίπτωση που αποφασιστεί ότι οι ανάγκες είναι 15 ή και περισσότερα δισ., τότε ξεκινά ένας καινούριος εφιάλτης. Διότι το χρέος θα θεωρηθεί «αβίωτο». Και τότε θα ξεκινήσει ο πραγματικός εφιάλτης…

Το λιγότερο επικίνδυνο και λιγότερο πιθανό

 

Το πρώτο σενάριο είναι ότι με διαδικασίες κατεπείγοντος θα υπάρξει τελικά συμφωνία και ότι αυτή θα παρουσιαστεί και στην επόμενη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ τον επόμενο μήνα. Αυτό όμως είναι το υπεραισιόδοξο σενάριο και, κατά βάθος, δεν φαίνεται κανένας να το πιστεύει. Για να γίνει κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι τεχνοκράτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου(ΔΝΤ) και της Ε.Ε. θα δεχτούν τις εισηγήσεις και το σχέδιο της κυπριακής Κυβέρνησης a priori. Δεν υπάρχει, όμως, καμία πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο. Συνεπώς το ερώτημα είναι αντίστροφο.

 

Τι θα κάνει η κυπριακή πλευρά σε περίπτωση που απορριφθούν περίπου οι μισές από τις προτάσεις της, όπως είναι οι πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις; Θα συμβιβαστεί με το αρχικό σχέδιο της Τρόικας, αφού γίνουν σ’ αυτό μερικές σχετικά μικρές αλλαγές; Είναι πραγματικά απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο. Τόσο ο Πρόεδρος Χριστόφιας όσο και το ΑΚΕΛ τις τελευταίες ημέρες έχουν δώσει καθαρά το στίγμα τους. Άρνηση στις φιλελεύθερες πολιτικές των μνημονίων και προάσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων (του Δημοσίου).

 

Παράταση αβεβαιότητας

 

Σε μια τέτοια περίπτωση έχουμε ένα δεύτερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η αβεβαιότητα θα παραταθεί και θα ακολουθήσει μεγάλη εσωτερική ένταση. Η Κυβέρνηση θα «αγοράσει» κι άλλο χρόνο, αλλά θα διατρέξει μεγάλο κίνδυνο να καταρρεύσει άμεσα η οικονομία. Πρόσθετος κίνδυνος είναι ο εκνευρισμός, που θα προκληθεί σε Φρανκφούρτη, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον, να οδηγήσει σε ακόμα πιο σκληρή στάση των δανειστών μας.

 

Φυσικά, δεν υπάρχει περίπτωση το Μνημόνιο να απομακρυνθεί διά παντός. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Κυβέρνηση Χριστόφια θα αναζητήσει τρόπους αναδίπλωσης, ώστε να δεχτεί αργότερα ένα κάποιο Μνημόνιο, το οποίο θα παρουσιάσει ως αναπόφευκτο και εκβιαστικό. Σε μια τέτοια προσπάθεια πιθανώς για το «θεαθήναι» να τη βοηθήσει η συνταγή που θεωρείται ήδη δεδομένη σε διεθνείς κύκλους:

 

Ότι δηλαδή το πακέτο του δανεισμού εκτός από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ θα περιέχει και το ρωσικό δάνειο. Κάτι τέτοιο θα έδινε περιθώρια στην Κυβέρνηση να παρουσιάσει τα πράγματα διαφορετικά για να δεχτεί, με τον νέο χρόνο, το Μνημόνιο που δεν θα δεχτεί τώρα. Ωστόσο, εμπειρογνώμονες παρατηρούν ότι στην περίπτωση που δεν υπάρξουν επείγοντα μέτρα για τους τελευταίους μήνες του χρόνου, ένα τελικό Μνημόνιο που θα ερχόταν τον Ιανουάριο θα πρέπει να καλύψει και τη «χασούρα» και έτσι θα είναι πολύ πιο σκληρό από αυτό που είδαμε.

 

Στέλνει την Τρόικα «σπίτι της»

 

Ένα τρίτο σενάριο, που φαίνεται να υποβόσκει πάντα, είναι αυτό για το οποίο έχει προετοιμάσει το έδαφος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Δηλαδή να αρνηθεί εντελώς να υπογράψει κάποια συμφωνία με τους δανειστές. Όσο και αν θεωρείται παρατραβηγμένο, το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί. Είναι πολύ καλά γνωστό ότι ακόμα και εντελώς μοναχικά ο Δημήτρης Χριστόφιας εξακολουθεί να πιστεύει ενδόμυχα ότι η Κύπρος δεν πρέπει να πάρει δρακόντεια μέτρα και ότι (έστω και την υστάτη) μπορεί να αποφύγει το Μνημόνιο.

 

Επομένως, μια πιθανότητα είναι να εκμεταλλευτεί την αναμενόμενη «εμπλοκή» στις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα. Δηλαδή, αντίθετα απ’ ό,τι θα έκανε κάποιος άλλος ηγέτης κράτους, δεν θα σπεύσει να αναπροσαρμόσει τις θέσεις της Κυβέρνησής του στις απαιτήσεις της Τρόικας και θα δηλώσει ότι «δεν μπορεί να γίνει τέτοια συμφωνία». Σε μια τέτοια περίπτωση και αν ακόμα το κράτος κατορθώσει να βρει κάποιες νέες λύσεις, εκμεταλλευόμενο και τις προσωπικές γνωριμίες του Υπουργού Οικονομικών, για τις περίπου 15 εβδομάδες που θα μένουν μέχρι τις Προεδρικές, αναπόφευκτα θα σημειωθεί κάποια «έκρηξη» στο τραπεζικό μέτωπο.

 

Αντίθετα από τον τρόμο που προκαλεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο σε όλους τους οικονομικούς παράγοντες, το Προεδρικό και το ΑΚΕΛ θα προσπαθήσουν να το παρουσιάσουν ως μια «τρανταχτή απόδειξη» για το πόσο φταίνε οι τράπεζες. Σε αυτό το πλέγμα δεν αποκλείεται και μια αιφνιδιαστική παραίτηση του Προέδρου. Θα δήλωνε προσωπική αδυναμία να δεχτεί τους όρους της Τρόικας και θα ζητούσε, εφόσον τα κόμματα της αντιπολίτευσης επιμένουν να δεχτούν Μνημόνιο, να εκλεγεί άλλος Πρόεδρος για να το υπογράψει.

 

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να εξυπηρετούσε εκείνο που ο Πρόεδρος και το κόμμα του θεωρούν ως υστεροφημία τους, αλλά μάλλον θα ήταν «ταφόπλακα» στους όποιους εκλογικούς σχεδιασμούς τους, μα το κυριότερο θα ήταν και η χαριστική βολή στην οικονομία του τόπου.

 

Το εκλογικό σκηνικό

 

ΣΕ ΟΛΑ τα σενάρια εκτός του πρώτου η πλευρά του ΑΚΕΛ φαίνεται να επιλέγει την ένταση και να υιοθετεί μια συνολικά «αντιμνημονιακή θέση». Μπορεί να μην έχει τη ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα στην Ελλάδα, αλλά δείχνει εντελώς αδιάλλακτη απέναντι στο ενδεχόμενο να δεχτεί αυτά που ζητά να γίνουν η Τρόικα. Οι πιθανότητες να υπαναχωρήσει η Τρόικα σχεδόν εφ’ όλης της ύλης είναι ανύπαρκτες.

 

Επομένως, είτε Προεδρικό και ΑΚΕΛ θα κάνουν… κωλοτούμπα και θα ξεχάσουν τις περιβόητες κόκκινες γραμμές είτε θα ακολουθήσουν μια γραμμή άρνησης απέναντι στους δανειστές. Απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η θέση του Νίκου Αναστασιάδη θα ξεκαθάριζε πολύ εύκολα. Η πλευρά του θα επέμενε με δραματικούς τόνους στην απόλυτη ανάγκη να υπάρξει κάποια συμφωνία με τους δανειστές «για να σωθεί η οικονομία και ο τόπος».

 

Είναι, ήδη, φανερό ότι με τα όσα έχουν συμβεί μέχρι τώρα έχει μιαν ικανοποιητική μερίδα της κοινής γνώμης με το μέρος του. Αντίθετα, σε μια τέτοια περίπτωση θα δυσκόλευαν πολύ τα πράγματα για τη στρατηγική του Γιώργου Λιλήκα. Η πιθανή τοποθέτησή του «μπορούν να υπάρξουν τα απαραίτητα μέτρα, αλλά με μια διαφορετική συμφωνία», δεν θα βρίσκει πια έδαφος. Θα πρέπει, είτε να διατηρηθεί στην πρώτη κριτική στάση που πήρε απέναντι στο Μνημόνιο, αλλά με κίνδυνο να πέσει «στην αγκαλιά» του ΑΚΕΛ, είτε να διαφοροποιηθεί από την «ανεύθυνη» στάση Προεδρικού και ΑΚΕΛ, καταλήγοντας όμως να μην μπορεί να διαφοροποιηθεί από τον Νίκο Αναστασιάδη.

 

Το πρόσθετο πρόβλημα

 

Ένα πρόσθετο πρόβλημα για μια τέτοια «αντιμνημονιακή» προεκλογική του ΑΚΕΛ είναι ο ίδιος ο υποψήφιός του. Ο Σταύρος Μαλάς δεν φαίνεται να ταιριάζει ως προσωπικότητα με μια τέτοια «περιπέτεια». Μοιραία θα γίνει περισσότερο σαφές ότι στην πραγματικότητα οι εκλογείς δεν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα σε τρεις υποψηφίους, αλλά ανάμεσα σε Αναστασιάδη, Λιλήκα και ΑΚΕΛ.

 

Τέλος, εφόσον επιβεβαιωθούν τα σενάρια που θέλουν ΑΚΕΛ και Προεδρικό να μην είναι έτοιμοι να καταπιούν το «πικρό ποτήρι» μιας λύσης α λα…Τρόικα, το συνολικό κλίμα θα γίνει πραγματικά εκρηκτικό. Ακόμα και αν επαληθευτούν αυτά που υπολογίζουν από την πλευρά του κυβερνώντος κόμματος ως «σχέδιο βήτα» και γίνει κατορθωτό να καταβληθούν μισθοί και μερικές άλλες άμεσες υποχρεώσεις του κράτους.

 

Η συνολική θέση της οικονομίας θα εκτροχιασθεί εντελώς. Μεταξύ άλλων, υπάρχουν ακόμα και άλλες πιο «ατιμωτικές» βαθμίδες υποτίμησης από τους οίκους αξιολόγησης, ενώ καταιγίδα θα είναι και οι εξωτερικές πιέσεις. Εξειδικευμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η συζήτηση θα μετατεθεί σε σενάρια αποπομπής της Κύπρου από την Ευρωζώνη.

 

Το τέλος ή η χρυσή ευκαιρία του Λιλλήκα;

 

ΜΕΣΑ σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακόμα και αν με τη στάση του βοηθήσει το ζητούμενο της «συσπείρωσης», το ΑΚΕΛ θα δει να συσπειρώνονται εκλογικά όχι οι ψηφοφόροι του 2011 (ή των δημοτικών), αλλά τα δυο τρίτα εκείνων που δείχνουν σήμερα να συμπορεύονται με τις επιλογές του. Δηλαδή και με μια πολύ ψηλή συσπείρωση (της τάξης του 85-90%) πιθανότερο θα είναι να δουν εκλογικό ποσοστό πιο κοντά στο 20% παρά στο 30%.

 

Σύμφωνα με βετεράνους της «Εζεκία Παπαϊωάννου» δεν πρόκειται να κυλήσουν έτσι τα πράγματα, διότι «αν το κόμμα πάρει καθαρή ταξική θέση, τότε θα αντλήσει μεγάλο μέρος των ψήφων που σήμερα φαίνεται να πηγαίνουν στον Λιλήκα». Μοιάζει πάντως σαν «ρώσικη ρουλέτα», διότι αν δεν έχουν δίκιο σε αυτήν την εκτίμηση, τότε αυτή θα είναι η χρυσή ευκαιρία του πρώην βουλευτή του ΑΚΕΛ και πρώην υπουργού του Τάσσου για να βρεθεί στον δεύτερο γύρο, τετ-α-τετ με τον Νίκο Αναστασιάδη. Με την επιφύλαξη ότι από την πλευρά του τελευταίου προβάλλεται η εκτίμηση πως αν πράγματι το ΑΚΕΛ δοκιμάσει να παίξει «εντελώς σκληρό ροκ», τότε γίνεται ακόμα πιο πιθανή μια εκλογή από τον πρώτο γύρο...