Ο εφιάλτης ενός δεύτερου Μνημονίου

 (Άρθρο του Χρύσανθου Τσουρούλλη στην Κυριακάτικη Σημερινή 28/10/12)

• Το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει με τις τελικές θέσεις της Κυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια είναι ότι φορτώνει το μεγαλύτερο μέρος των επώδυνων μέτρων στην επόμενη κυβέρνηση

Το σίριαλ του Μνημονίου συνεχίζεται. Οι προτάσεις που έστειλε η Κυβέρνηση στην Τρόικα ξεσήκωσαν και πάλι θύελλα διαμαρτυριών από την αντιπολίτευση.  Με κυριότερο λόγο τη μη ενημέρωση και ουσιαστική διαβούλευση.Ταυτόχρονα υπάρχουν όμως και διαφωνίες για το περιεχόμενο. Το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει με τις τελικές θέσεις της κυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια είναι ότι φορτώνει το μεγαλύτερο μέρος των επώδυνων μέτρων στην επόμενη κυβέρνηση. Και ένα ακόμα επιπρόσθετο. Δείχνει διατεθειμένη να… θυσιάσει τον Υπουργό Οικονομικών της ως… παράπλευρη απώλεια! Για λόγους ουσίας και για λόγους σημειολογίας… Ειδικά το 2016 προβλέπεται σχεδόν διπλάσια πίεση απ’ ό,τι το 2103. Χαρακτηριστικό είναι ότι πέρα από όσα ζήτησε η Τρόικα, πρότειναν πρόσθετη αύξηση του ΦΠΑ το 2014. Το γενικό σχόλιο είναι ότι η σημερινή Κυβέρνηση προσπαθεί όσο μπορεί «να τα φορτώσει» στον επόμενο Πρόεδρο. Στελέχη του ΔΗΣΥ σημείωναν με νόημα ότι δεν αποκλείεται η κορύφωση των επώδυνων μέτρων

το 2016 στο μυαλό των κυβερνώντων να έχει σχέση και με τις βουλευτικές εκλογές.  Είτε πρόκειται για υπερβολική καχυποψία είτε όχι, σημασία έχει ότι το βάρος του Μνημονίου καλείται να το επωμιστεί ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Με βάση τις δημοσκοπήσεις και το πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται, αυτήν τη στιγμή φαίνεται σχεδόν σίγουρο ότι αυτός θα είναι ο Νίκος Αναστασιάδης. Ακόμα πιο σίγουρο, όμως, είναι ότι στα επόμενα χρόνια την πολιτική ζωή θα τη διαμορφώσει η νέα «μνημονιακή πραγματικότητα».Ποιοι θα είναι, όμως, οι κύριοι άξονες αυτής ακριβώς της πραγματικότητας;

Αντιμνημονιακή αντιπολίτευση μετά το 2013

Είναι ήδη ολοφάνερο ότι το ΑΚΕΛ θα κάνει σκληρή αντι-μνημονιακή αντιπολίτευση. Όπως είδαμε να συμβαίνει και αλλού, γρήγορα θα ξεχαστεί ότι κάποια πράγματα συμφωνήθηκαν και θα επικρατήσει ένα γενικό κλίμα διαμαρτυρίας. Στη βάση και της σημερινής γραμμής του, που λέει ότι στην πραγματικότητα τα μέτρα της Τρόικας είναι «η φιλοσοφία του ΔΗΣΥ», το ΑΚΕΛ στην αντιπολίτευση θα συνεχίσει να επιτίθεται ασύστολα. Ιδιαίτερο ρόλο θα παίξει και η πιθανότητα τα μέτρα να μην αποδώσουν αρκετά και να χρειαστεί και δεύτερο μνημόνιο. Όλοι απεύχονται κάτι τέτοιο, αλλά δεν είναι λίγοι, οικονομολόγοι πρωτίστως, που το θεωρούν «κάτι περισσότερο από πιθανό». Σε μια τέτοια περίπτωση, η «αριστερή» επίθεση στην αυριανή κυβέρνηση θα είναι ολομέτωπη. Πρόσθετα θα προσπαθεί να συνδέει τους πολιτικούς της αντιπάλους με τη μεγάλη ζημιά που έφεραν οι τράπεζες, όπως ακριβώς και τώρα. Μάλιστα στο θέμα των τραπεζών φαίνεται ήδη να παίζεται μεγάλος… «τζόγος». Η διαδικασία «αποκαθήλωσης», ερευνών, αποκαλύψεων και απόδοσης ευθυνών φαίνεται ότι είναι κάτι που θα κρατήσει για αρκετά χρόνια και θα έχει διάφορες φάσεις.

Από τους «γύρους» των προεδρικών εξαρτάται η αντιπολίτευση 

Το σενάριο που θέλει τον Νίκο Αναστασιάδη να κερδίζει τις εκλογές προβλέπει μάλλον ως ανθυποψήφιό του στον δεύτερο γύρο τον Σταύρο Μαλά. Βέβαια δεν μπορεί να θεωρείται σίγουρος ο δεύτερος γύρος. Εξαρτάται άμεσα από τις επιδόσεις του ΑΚΕΛ, που εξαρτάται (και) από τις επιδόσεις του Γιώργου Λιλλήκα. Στην περίπτωση, όμως, που καταφέρει ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ  να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, τότε αυτόματα θα βρεθεί στην αντιπολίτευση και η ΕΔΕΚ. Ενώ αν υπάρξει δεύτερος γύρος «Αναστασιάδη-Μαλά», τότε υπάρχει πιθανότητα με την τοποθέτηση της ΕΔΕΚ (αλλά ίσως και των μικρότερων κομμάτων) ανάμεσα στους δυο γύρους να διευρυνθεί η κυβερνητική συνεργασία του Νίκου Αναστασιάδη. Με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί και μια μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Στην περίπτωση που δεν συμβεί κάτι

τέτοιο, διότι δεν θα υπάρξει δεύτερος γύρος ή και διότι η ΕΔΕΚ θα «επιλέξει τον δρόμο του μοναχικού καβαλάρη», τότε η αντιπολίτευση στη νέα κυβέρνηση ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ θα είναι πιο δυνατή και διμέτωπη. Αυτό θα γίνει διότι η ΕΔΕΚ θα έχει να επικαλείται τη δική της παρελθοντική «αθωότητα» και έτσι θα μπορεί να διατηρεί και πιο έντονη κριτική. 

Ένα ακόμα ερωτηματικό σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα είναι και τι θα πράξει ο υποψήφιος Γιώργος Λιλλήκας. Πολλά έχουν λεχθεί για τα σχέδια και τις φιλοδοξίες του. Το σίγουρο είναι ότι ακόμα και αν δεν υπάρξει δεύτερος γύρος, μόνο και μόνο με την εκλογική διαδικασία ο ίδιος καθιερώνεται. Και αποκτά χώρο για δράση στην πολιτική σκηνή του τόπου. Από την άλλη, σε περίπτωση δεύτερου γύρου, θα παίξει ρόλο και η δική του στάση εκτός από εκείνην της ΕΔΕΚ. Με τις πιθανότητες να επιλέξει την αντιπολίτευση για να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα να είναι σίγουρα περισσότερες.

Η… κληρονομιά του ΑΚΕΛ και του Δ. Χριστόφια 

ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ πρόβλημα μιας μελλοντικής κυβέρνησης Αναστασιάδη δεν θα είναι η αντιπολίτευση ενός «σκληρού» ΑΚΕΛ, που θα θέλει να χτίσει ξανά τις δυνάμεις του. Το πραγματικό πρόβλημά τους είναι, αν εκτός από τις μεγάλες περικοπές και φορολογίες, φανεί σε ένα-δυο χρόνια ότι «οι αριθμοί δεν βγαίνουν» και χρειαστούν πρόσθετα μέτρα. Ορισμένοι προβλέπουν για το 2013 ύφεση 5% και επιμένουν ότι κάποια από τα μέτρα δεν θα αποδώσουν σύμφωνα με τους υπολογισμούς που γράφονται στο χαρτί. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που και  η Τρόικα επιμένει πολύ στην ανάγκη να κοπούν περισσότερες δαπάνες του κράτους και έτσι να υπάρξει σίγουρη οικονομία. Η εμπειρία πάντως άλλων χωρών με Μνημόνιο δείχνει ότι στην περίπτωση που χρειαστεί νέο μνημόνιο ή έστω και ενίσχυση του πρώτου, τότε η Κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ άσχημο κλίμα. Δηλαδή σε αντίθεση με το σχεδόν «πανηγυρικό» κλίμα που μπορεί να συνοδεύσει την εκλογή του, ο Νίκος Αναστασιάδης μπορεί να δει να τον κυνηγά σαν φάντασμα η κληρονομιά του Μνημονίου που θα του αφήσουν Χριστόφιας και ΑΚΕΛ. Κι αυτοί που θα τον χειροκροτούν τη νύχτα των εκλογών, σε λίγους μήνες να βρεθούν έξω από το Προεδρικό ως αγανακτισμένοι για το σαρωτικό κύμα περικοπών και λιτότητας…

Σε «ρόλο Ιφιγένειας» ο Υπουργός Οικονομικών;

Τις τελευταίες μέρες στο επίκεντρο των πυρών έχει βρεθεί προσωπικά ο Υπουργός Οικονομικών Βάσος Σιαρλή. Κύκλοι της αντιπολίτευσης σχολίαζαν ότι όχι μόνο φάνηκε να τον είχαν κρατήσει στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων για το Μνημόνιο, αλλά «τώρα τον στοχοποιούν κιόλας». Διαρροές για παλαιότερες υποθέσεις (όπως η διαγραφή δανείου εταιρείας που σχετίζεται με το ΑΚΕΛ), αλλά και η σύνδεση του ονόματός του με αποφάσεις και ενέργειες της τράπεζας της οποίας ήταν διευθυντικό στέλεχος πριν αναλάβει το Υπουργείο, δεν μπορεί να θεωρούνται τυχαίες. Κύκλοι εκτιμούν ότι γίνεται θύμα του «επικοινωνιακού πολέμου» που βρίσκεται σε έξαρση με αντικείμενο τις τραπεζικές ευθύνες. Σύμφωνα με αυτήν τη λογική, θα έπρεπε οι διαρροές που γίνονται να είναι αντίδραση στον «πόλεμο» που κάνουν ΑΚΕΛ και Κυβέρνηση στις τράπεζες. Βασικό κριτήριο θα ήταν, όμως, αν μπορούσε να διαλευκανθεί κατά πόσον οι επιλεκτικές αυτές διαρροές των ημερών γίνονται με υπαιτιότητα της Κεντρικής Τράπεζας ή των εμπορικών τραπεζών. Με άλλα λόγια, διαρρέουν οι «πρωτοκλασάτοι της Κεντρικής» ή οι «πρωτοκλασάτοι» των τραπεζών που περιλαμβάνονται στα πορίσματα της Κεντρικής; Φαίνεται ότι κατά το μάλλον ή το ήττον συμβαίνουν και τα δυο. 

Υπάρχουν και άλλοι, όμως, που δεν πείθονται με αυτό το… «εύκολο» σενάριο και βλέπουν άλλα «υπόγεια νήματα». Ισχυρίζονται ότι το ΑΚΕΛ, έχοντας από καιρό ξεκινήσει μια πραγματική σταυροφορία εναντίον των τραπεζών, στις οποίες πιστεύει ότι πρέπει να αποδοθούν οι όποιες ευθύνες, έχει αποφασίσει να «θυσιάσει» τον Υπουργό Οικονομικών σαν να ήταν «η Ιφιγένεια στην Αυλίδα». Η θεωρία είναι ότι, αν τον «βάλουν στην άκρη» σαν συνένοχο του τραπεζικού συστήματος, τότε δεν θα έχουν πια κανένα πρόβλημα στις επιθέσεις εναντίον των τραπεζιτών. Την ίδια ώρα φαίνεται ότι υπάρχει και τεράστιο χάσμα μεταξύ Σιαρλή και «λοχαγών» του Προέδρου της Δημοκρατίας στον τρόπο χειρισμού της Τρόικας και των όσων οι δανειστές μας εισηγούνται. Καλά ενημερωμένη πηγή επιμένει για «τεταμένες σχέσεις» του Υπουργού Οικονομικών με τους «σκληροπυρηνικούς» προεδρικούς Χαραλάμπους, Συλικιώτη, Στεφάνου και Χριστοφίδη. Σ‘ αυτό το μήκος κύματος κινείται σύμφωνα με την αντιπολίτευση και η νέα διοίκηση στην Κεντρική Τράπεζα. Το σενάριο, πάντως, μοιάζει αληθοφανές διότι δεν εξηγείται διαφορετικά αυτή η… επιλεκτική απόδοση ευθυνών στον Βάσο Σιαρλή. Μ’ ένα και μοναδικό ερώτημα να αιωρείται. Ποιος θα μπορούσε να αναλάβει να χειριστεί τις καταιγιστικές εξελίξεις με την Τρόικα εάν ο Σιαρλή δεν βρίσκεται στο κυβερνητικό σχήμα; Οι «κακές γλώσσες» επιμένουν ότι ο γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών διανύει περίοδο… «κεραυνοβόλου έρωτα» με το κυβερνητικό στρατόπεδο.