Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης

 (Άρθρο μου στην Κυριακάτικη Σημερινή 22/04/12)

Είναι πια περισσότερο από εμφανές ότι οι Προεδρικές θα είναι «εκλογές της οικονομίας». Ο επόμενος Πρόεδρος θα πρέπει να βγάλει τη χώρα από την κρίση και να δημιουργήσει ξανά το πλεονέκτημα μιας ανθηρής οικονομίας. Για να φτάσουμε όμως μέχρι τότε, η κυπριακή οικονομία καλείται απλώς να... βγάλει το 2012.

Ψάχνοντας το βάθος του γκρεμού...

Στο αμέσως επόμενο διάστημα είναι βέβαιο ότι θα διαφανεί πόσο βαθύ είναι το «χαντάκι». Αυτές τις ημέρες στο προσκήνιο βρέθηκαν οι δυσμενείς προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο μιλά για μεγαλύτερη υποχώρηση της οικονομίας από εκείνη που πρόβλεψε για φέτος η Κυβέρνηση και για ανεργία που «ακουμπάει» πια το 10%. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους μέχρι το τέλος του χρόνου φτάνουν τα €800 εκ. Αυτήν την ώρα κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει πώς θα καλυφθούν. Και χωρίς να υπολογίζονται οι τυχόν ανάγκες για στήριξη των τραπεζών που βρίσκονται επίσης «στο κόκκινο»...

Επιπλέον, πάνω από το κεφάλι της Κυβέρνησης και ειδικά του Βάσου Σιαρλή βρίσκεται η «δαμόκλειος σπάθη» της νέας αξιολόγησης από τον οίκο Fitch. Μια νέα υποβάθμιση θα εξαφανίσει τις ήδη πολύ χλομές πιθανότητες να βρει το κράτος δανειστές. Πιο απλά, το αποτέλεσμα θα είναι τη φορά αυτή να βρεθούμε μπροστά σε πραγματικό φάσμα παύσης πληρωμών, δηλαδή χρεοκοπίας!

Συνεπώς η εικόνα είναι πολύ σοβαρή. Το κυπριακό κράτος σε στάση πληρωμών και χωρίς δυνατότητες δανεισμού, θα βλέπει τις τράπεζες της χώρας να μην μπορούν να βρουν τα κεφάλαια που είναι απαραίτητα για να συνεχίσουν να λειτουργούν ομαλά...

Ζητούνται τραπεζικά κεφάλαια

Πράγματι, στο υπόβαθρο όλων των εξελίξεων βρίσκονται οι προσπάθειες των κυπριακών τραπεζών να εξασφαλίσουν τα πρόσθετα εκείνα κεφάλαια που θα αποτρέψουν το «σενάριο-εφιάλτη». Ούτε λίγο ούτε πολύ αναζητούν €1,6 δισεκατομμύριο μέχρι το τέλος Ιουνίου, που λήγει η προθεσμία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών. Όλοι οι παρατηρητές και επαΐοντες συμφωνούν ότι κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο.

Οι προσπάθειες αυτές μοιάζουν χωρίς ελπίδα. Γι' αυτό και οι προσπάθειες θα πρέπει να στραφούν στο εξωτερικό. Οι οικονομικοί παρατηρητές, όμως, δεν βλέπουν ούτε από εκεί φως, για δυο λόγους. Πρώτον διότι υπάρχει σε πανευρωπαϊκή κλίμακα ένας μεγάλος τραπεζικός ανταγωνισμός για την άντληση κεφαλαίων και υπό τις περιστάσεις η κυπριακή τραπεζική αγορά δεν είναι και τόσο ελκυστική.

Ενώ, εκείνο που περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα είναι το γενικότερο ασταθές τοπίο. Σύμφωνα με τους παρατηρητές, ακόμα και το θεωρητικό ενδιαφέρον ξένων επενδυτών εξανεμίζεται μπροστά στην αβεβαιότητα σε σχέση με τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Διότι δεν θεωρούν βέβαιο ότι τυχόν συμμετοχή τους στις κυπριακές τράπεζες και ένεση καινούριων κεφαλαίων, θα εξασφαλίσει τη βέβαιη διάσωση αφού μπορεί να ακολουθήσουν και άλλες «αναταράξεις» εξαιτίας της θέσης τους στην Ελλάδα.

Θα πάρουμε δρόμο... Ισλανδίας;

Γι’ αυτό και η προσοχή είναι στραμμένη στις προσπάθειες του Υπουργού Οικονομικών, του (τέως;) Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και του Μιχάλη Σαρρή. Στο τρίγωνο Αθήνα, Φρανκφούρτη και Ουάσιγκτον. Η ελπίδα είναι να μπορέσουν και οι κυπριακές τράπεζες να συμμετάσχουν μερικώς, με ειδικές ρυθμίσεις, στον μηχανισμό διάσωσης των ελλαδικών τραπεζών. Αν όμως δεν υπάρξει κάποιο «σωσίβιο» αυτού του είδους, τότε θα πρέπει «υποχρεωτικά» να παρέμβει το κράτος. Θα πρέπει δηλαδή να μετακυλισθεί το βάρος των τραπεζικών απωλειών στους φορολογούμενους.

Ένα τέτοιο σενάριο θυμίζει το ισλανδικό προηγούμενο. Πράγματι, στην κρίση του 2008-10, το κράτος της μικρής Ισλανδίας αναγκάστηκε να αναλάβει τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας και ένα μέρος του ενεργητικού τους που είχε ύψος περίπου 11 φορές το ΑΕΠ της χώρας! Η κρίση της Ισλανδίας, παρά την «διάσωση», ήταν πολύ μεγάλη και οι συνέπειές της είναι αισθητές ακόμα μέχρι σήμερα. Ένα τέτοιο σενάριο ακούγεται σαν διπλός εφιάλτης διότι στην κυπριακή περίπτωση μιλάμε για ένα κράτος το οποίο από μόνο του βρίσκεται ήδη στα όρια της πτώχευσης.

Μαέστρος για πένθιμο εμβατήριο… 

Αυτές οι εξελίξεις και οι αντίστοιχοι προβληματισμοί βρίσκονται πίσω και από την πολιτική επικαιρότητα που θέλει Προεδρικό και ΑΚΕΛ να έχουν εγκαταλείψει την ιδέα μιας νέας υποψηφιότητας Χριστόφια. Διότι όλα αυτά τα μαύρα σύννεφα θα υπερκαλύψουν την όποια «λάμψη» θα έφερνε είτε η ευρωπαϊκή Προεδρία είτε και τα πρώτα συμβόλαια για το φυσικό αέριο.

Ο νέος Πρόεδρος της χώρας θα έχει να αντιμετωπίσει από τις αρχές του επόμενου χρόνου μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ενώ ανάλογες και ίσως χειρότερες συνθήκες έχει να αντιμετωπίσει ο νέος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, αφού φαίνεται να έχει οριστικά αποφασιστεί η αντικατάσταση τού σημερινού διοικητή Αθανάσιου Ορφανίδη. Στο Προεδρικό φαίνεται να υπολόγισαν ότι με ένα καινούριο πρόσωπο στη θέση του διοικητή της εποπτικής Αρχής των τραπεζών θα μπορέσουν να αποδώσουν και ευθύνες για κακές αποφάσεις και εσφαλμένη διαχείριση στον απερχόμενο διοικητή.

Είναι όμως πολύ αμφίβολο αν θα ισχύσει ένα τέτοιο «επικοινωνιακό πλεονέκτημα» από την ώρα που ο νέος διοικητής που θα διοριστεί θα είναι με το καλημέρα αγγελιαφόρος πολύ κακών νέων. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, η θέση του διοικητή της Κεντρικής αυτήν την ώρα δεν είναι απλώς μια «ηλεκτρική καρέκλα», αλλά μάλλον… ρόλος «μαέστρου για πένθιμο εμβατήριο»!

Συνεπώς, το ενδεχόμενο να γίνει προεκλογική εκστρατεία με την Κύπρο να έχει ήδη μπει στο Μηχανισμό Στήριξης είναι κάτι περισσότερο από πιθανό. Κάτι τέτοιο, όμως, θα αλλάξει και τους σχεδιασμούς των εκατέρωθεν εκλογικών επιτελείων. Σίγουρα πάντως αυξάνει τις πιθανότητες να αναζητήσει το ΑΚΕΛ να υποστηρίξει έναν κάποιο εξωκομματικό υποψήφιο πέραν και του χώρου της Αριστεράς, αντίθετα με τις διαβεβαιώσεις που έδιναν μέχρι πρότινος ηγετικά στελέχη του.