Απ’ όλα έχει το πανέρι

(Άρθρο μου σην Κυριακάτικη Σημερινή 08/04/12)


Όταν τον Αύγουστο αναλάμβανε ο Κίκης Καζαμίας το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο εγκατέλειπε… άδοξα ο Χαρίλαος Σταυράκης, είχε γίνει πολύ μεγαλύτερος θόρυβος και συζήτηση παρά τώρα που τον Καζαμία διαδέχτηκε ο Βάσος Σιαρλής. Με τις συνέπειες της φονικής έκρηξης στο Μαρί νωπές και την οικονομία σε συνθήκες διάλυσης, ο Κίκης Καζαμίας είχε στα χέρια του την «καυτή πατάτα» των έκτακτων μέτρων λιτότητας. Ταυτόχρονα, όμως, έπρεπε να προετοιμάσει τον κρατικό προϋπολογισμό του 2012 και να είναι πειστικός απέναντι στους «τρίτους», που είχαν βάλει ήδη την κυπριακή οικονομία σε παρακολούθηση...

Η «κληρονομιά» του Βάσου Σιαρλή

Οι αποφάσεις για τα έκτακτα οικονομικά μέτρα έδωσαν κάποιο κύρος στον τέως υπουργό Οικονομικών. Γιατί τότε όλοι περίμεναν «κάτι να γίνει». Αλλά τα πρώτα αποτελέσματα της οικονομίας μέσα στο 2012 δεν φαίνεται να τον δικαιώνουν. Αυτή είναι τελικά η «κληρονομιά» του πρώην τραπεζίτη και νυν υπουργού Σιαρλή. Ένας προϋπολογισμός που δεν υλοποιείται όπως ήταν στα χαρτιά. Μια κατάσταση, με άλλα λόγια, που θα τον αναγκάσει να πάρει και πρόσθετα μέτρα λιτότητας. Ελάχιστοι θέλουν να είναι στη θέση του νέου υπουργού Οικονομικών όταν θα χρειαστεί να παρουσιάσει νέες περικοπές στη Βουλή. Ή όταν θα χρειαστεί να φέρει διορθωμένο προϋπολογισμό για το 2013 κάτω από τα «πυρά» των Νικόλα Παπαδόπουλου και Αβέρωφ Νεοφύτου.

Άλλη είναι όμως η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει τώρα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης Χριστόφια. Είναι οι ζημιές των €4,4 δισ. που καταγράφονται στις κυπριακές τράπεζες και το στοίχημα της «ανακεφαλαιοποίησής» τους. Όλα δείχνουν μέχρι τώρα ότι οι τράπεζες δεν μπορούν μόνες τους να αντιμετωπίσουν αυτές τις ανάγκες και θα χρειαστούν στήριξη από το κράτος.

«Γόρδιος δεσμός» που δεν κόβεται

Συνεπώς θα έπρεπε τώρα να γίνονται πολύ μεγαλύτερες συζητήσεις γύρω από τις προθέσεις και τις δυνατότητες του νέου υπουργού. Οι πιεστικές ανάγκες του τραπεζικού συστήματος είναι «γόρδιος δεσμός» ο οποίος δεν μπορεί απλά να κοπεί. Οικονομικοί παρατηρητές θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι οι κυπριακές Αρχές θα αναγκαστούν να καταφύγουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να εξασφαλίσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται για τη χρηματοδότηση των τραπεζών.

Κάτι τέτοιο θα έφερνε τη χώρα κατευθείαν μέσα σε διαδικασίες Μηχανισμού Στήριξης. Θα έφερνε, δηλαδή, κι άλλα πρόσθετα και πολύ σκληρά μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Ο νέος υπουργός Οικονομικών είναι ένας έμπειρος τραπεζικός τεχνοκράτης με εξειδίκευση σε ζητήματα δανεισμού και χρηματοδότησης. Τι μπορεί όμως να κάνει μπροστά σε τέτοια δεδομένα; Ενώ μεγαλύτερο είναι το άλλο ερωτηματικό: Πώς θα εισπράξει το πολιτικό σύστημα μια τέτοια εξέλιξη, ιδιαίτερα μάλιστα μέσα στην καρδιά της προεκλογικής εκστρατείας;

Ο Νίκος Αναστασιάδης και ο ΔΗΣΥ είχαν παίξει σημαντικό ρόλο το περασμένο καλοκαίρι όταν μέσα σε συνθήκες κρίσης όχι μόνο αποδέχτηκαν, αλλά πρωταγωνίστησαν στη δημιουργία συνθηκών συναίνεσης. Θα μπορέσει και τη φορά αυτή να κάνει το ίδιο;

Οι τραπεζικές ευθύνες

Όλες αυτές τις μέρες υψώνονται συνεχώς και περισσότερες φωνές γύρω από ενδεχόμενες ευθύνες στη διοίκηση των τραπεζών. Κάποιοι θέλουν μάλιστα να συσχετίσουν το ζήτημα της απόδοσης ευθυνών με τον διορισμό νέου διοικητή στην Κεντρική Τράπεζα. Θεωρώντας δηλαδή ότι οι ευθύνες φτάνουν και αγγίζουν τον Αθανάσιο Ορφανίδη, ως τον κατ’ εξοχήν υπεύθυνο για την επιτήρηση των τραπεζών. Είναι γι' αυτό που οι κύκλοι της Εζεκίας Παπαϊωάννου προτείνουν τον ακαδημαϊκό Πανίκο Δημητριάδη, επιστήθιο φίλο του Νεοκλή Συλικιώτη. Και αναμένουν ότι ως νέος διοικητής θα αποστασιοποιηθεί και θα αποδώσει τελικά ευθύνες στις τραπεζικές ηγεσίες.

Θα επιδιώξουν, λοιπόν, ο νέος υπουργός Οικονομικών μαζί με τον νέο διοικητή της Κεντρικής να δαχτυλοδείξουν τις τραπεζικές ηγεσίες και να φέρουν «κάθαρση»; Γιατί, κακά τα ψέματα, το ζήτημα καταλήγει να είναι… «μεγάλης ευαισθησίας» από την ώρα που ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών προέρχεται από την ανώτερη ηγεσία της μεγαλύτερης τράπεζας.

Το τραπεζικό παζλ και οι προεδρικές

Στα επιτελεία του Προεδρικού υπολογίζουν σ’ αυτήν ακριβώς τη διαδικασία απόδοσης ευθυνών στις τραπεζικές ηγεσίες. Θεωρούν ότι έτσι θα δοθούν απαντήσεις για την ολιγωρία και την ανεπάρκεια που καταλογίζουν οι πολίτες στην κυβέρνηση Χριστόφια. Ότι θα βρεθεί εύκολα ένας άλλος «ένοχος».

Είναι αλήθεια ότι αν ανοίξει ενός είδους «δημόσια δίκη των τραπεζών», θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον. Πολλές δεκάδες χιλιάδες πολιτών, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες αλλά και απλοί ιδιώτες, στενάζουν κάτω από το βάρος των δανείων και των τόκων ή βλέπουν τις τράπεζες να τους γυρίζουν την πλάτη για νέα δάνεια. Από τον χώρο της Κυβέρνησης και του ΑΚΕΛ έχουν από καιρό προετοιμάσει το έδαφος για μια τέτοια συζήτηση.

Στη διάρκεια του προεκλογικού για τις βουλευτικές, πολλά στελέχη του ΑΚΕΛ επέμειναν στις «ευθύνες των τραπεζών». Κάτι τέτοιο, όμως, μπορεί να είναι, τελικά, και δίκοπο μαχαίρι. Είναι πολύ αμφίβολο πόσο θα διαρκέσουν οι εντυπώσεις από την «αποκάλυψη» των τραπεζικών ευθυνών για την κρίση. Διότι την ίδια ώρα θα πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα και να έρθουν και άλλες περικοπές σε μισθούς, επιδόματα, χρηματοδοτήσεις. Εκτός από τους συνοδοιπόρους του Δημήτρη Χριστόφια, η εκτίμηση είναι ότι οι λοιποί πολίτες δύσκολα θα μπορέσουν να χρυσώσουν το χάπι και να παρηγορηθούν, επειδή απλά θα «φταίνε οι τράπεζες»!

Όταν θα έρθει ο… λογαριασμός

ΚΥΚΛΟΙ της αντιπολίτευσης εκτιμούν ότι όποιες και αν είναι οι επιδόσεις της προεδρίας της Ε.Ε., εάν πράγματι καταφέρει ο Πρόεδρος Χριστόφιας να κάνει θετικές θεαματικές κινήσεις, αυτές θα σβήσουν πολύ εύκολα κάτω από την πίεση μιας «αιμάσσουσας οικονομίας». Εφόσον η Κύπρος καταλήξει στον Μηχανισμό Στήριξης, την παράσταση δεν θα κλέψουν τα Συμβούλια Αρχηγών της Ε.Ε., αλλά οι συνεδριάσεις των επιτελικών της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με τα στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας. Η Κύπρος θα ζήσει κάτι ανάλογο με αυτό που γνώρισε η Ελλάδα με την «τρόικα»...

Την ώρα που υπάρχουν τέτοιοι συσχετισμοί ανάμεσα στην οικονομία και τις προεδρικές εκλογές, οι προσπάθειες του «ενδιάμεσου χώρου» για κοινό υποψήφιο φαίνονται εκτός τόπου και χρόνου. Τα κόμματα του Κέντρου αναζητούν να διασφαλίσουν ισορροπίες και να ικανοποιήσουν και τους τελευταίους υπολογισμούς των ηγεσιών και των κομματικών μηχανισμών τους σε μια «δημόσια παράσταση» κοινού υποψηφίου, αλλά φαίνεται να ξέχασαν τα πιο πιεστικά προβλήματα της χώρας που έχουν να κάνουν με την οικονομία.

Και σε αυτό το κεφάλαιο έχει τεράστιο προβάδισμα ο Νίκος Αναστασιάδης, του οποίου οι σχετικές κινήσεις και αντιδράσεις μπορεί να «κεφαλαιοποιήσουν» τις αμφιταλαντεύσεις της Κυβέρνησης και τον πικρό λογαριασμό που θα έρθει πολύ σύντομα, και ίσως πριν βγει το καλοκαίρι.