Μια συνέντευξη με τον Ραούφ Ντενκτάς!

Ο θάνατος και η σημερινή κηδεία του Ραούφ Ντενκτάς σηματοδοτούν ένα τέλος εποχής. Για τον ιστορικό ηγέτη των ΤΚ μπορούν να ειπωθούν πολλά. Κανένας όμως δεν μπορεί να αλλοιώσει τις ιστορικές πραγματικότητες. Κι αυτές λένε ότι υποστήριξε με εγκληματικό  πάθος την ιδέα της διχοτόμησης υπηρετώντας τη δική του αλήθεια. Γι’ αυτό και τα… χρώματα που θα τον περιγράφουν θα είναι μελανά… Σύμπτωση που και οι περιβόητες συνομιλίες στην μετά Green Tree εποχή εικάζω ότι οδεύουν στο δικό τους… άδοξο τέλος; Ίδωμεν…

(Σήκωσα από τα σκονισμένα αρχεία μου τη συνέντευξη που μου παραχώρησε το 2003… Τότε που μας αιφνιδίασε με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων…) 

ΡΑΟΥΦ ΝΤΕΝΚΤΑΣ "Ο Τάσσος ζήτησε να με εκτελέσουν" Ξημερώματα και δεν μπορώ να κλείσω μάτι. Το αίσθημα γνώριμο από παλιά. Σαν τότε που θα πρωτοπήγαινα σχολείο. Ο γνωστός κόμπος στο στομάχι. Ο λόγος; Μια συνέντευξη με τον Ραούφ Ντενκτάς! Γεννήθηκα μετά τον πόλεμο, το 1976, μεγάλωσα ως εκ τούτου με συγκεκριμένες παραστάσεις στο μυαλό μου. «Ο δολοφόνος, ο κατακτητής, ο Αττίλας, ο αδιάλλακτος» και ακόμη καμιά τριανταριά και βάλε επίθετα στο ίδιο μήκος κύματος. Πώς αντιμετωπίζεις μια τέτοια συνέντευξη; Πώς απεγκλωβίζεσαι από τα προσωπικά σου πάθη; Θα πρέπει να είμαι επιθετικός και εριστικός ή μετριοπαθής και ευγενικός; Αντιμετώπιζα και ένα άλλο πρόβλημα. Είναι βλέπετε και η καταγωγή της μητέρας μου που μπερδεύει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. "Φερέφωνο των αλλόθρησκων, των από εκεί…" μπορεί να πουν κάποιοι, αναμοχλεύοντας πικρές μνήμες του πικρού μου παρελθόντος. Τελικά κατέληξα: «Ο δημοσιογράφος ψάχνει την αλήθεια. Μόνο την αλήθεια και όλη την αλήθεια». Προσευχόμενος στο Θεό μου αλλά και απευθυνόμενος στο Θεό του Ραούφ ζήτησα ένα και το αυτό… Μια δίκαιη συνέντευξη! Μια δίκαιη συνέντευξη για όλους. Για εσάς, γι' αυτόν, για μένα… Ecce homo!… - Κύριε Ντενκτάς, επιτρέψτε μου ν’ αρχίσω με το εξής: Η Ελληνοκυπριακή πλευρά λέει ότι τα αποτελέσματα, μετά τη μερική άρση στην απαγόρευση της ελεύθερης διακίνησης εκ μέρους σας, δεν αποτελούν τη λύση στο Κυπριακό. Εσείς συμφωνείτε; - Είναι μια υποβοήθηση λύσης. Βοηθά μια λύση κάνοντας τους ανθρώπους να γνωριστούν αναμεταξύ τους και να δουν τις πραγματικότητες. Επειδή η εντύπωση των Ελληνοκυπρίων για τους Τουρκοκυπρίους στο Βορρά ήταν ότι είναι μια μικρή κοινότητα ανίκανη να αυτοκυβερνηθεί, ότι ζουν κάτω από μια δικτατορία, κάτω από τον ζυγό των Τούρκων στρατιωτών κι ότι όλα είναι χειρότερα απ’ ό,τι ήταν όταν οι Ελληνοκύπριοι εγκατέλειψαν το Βορρά κι ότι από οικονομικής απόψεως είμαστε γονατισμένοι, και άλλα διάφορα. Και, ασφαλώς, η αρχή ότι οι διαπραγματεύσεις θα γίνουν μεταξύ δύο πολιτικά ίσων μερών δεν είναι εφαρμόσιμη, επειδή το όραμα των Ελληνοκυπρίων δεν είναι αυτό της ισότητας. Μας θεωρούν μια μικρή μειονότητα, οικονομικά τσακισμένη. Τώρα ήρθαν και μας είδαν, είδαν ότι δεν είμαστε «γονατισμένοι», ότι είμαστε ένα εδραιωμένο κράτος το οποίο λειτουργεί εύρυθμα στα μέρη τα οποία εγκατέλειψαν οι Ελληνοκύπριοι το ’74-75. -Δεν υπάρχουν άλλες απόψεις; -Αυτοί οι άνθρωποι (Τουρκοκύπριοι), φυσικά, δεν αποδέχονται τη θέση της μειονότητας. Δεν δέχονται να είναι υποτελείς σας. Συνεπώς η ισότητα πρέπει να γίνει αποδεκτή. -Έχετε χαρακτηρίσει το όλο γεγονός «μήνα του μέλιτος μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων». Δεν νομίζετε ότι τα πρόσφατα γεγονότα υποδηλούν κάτι διαφορετικό, κάτι βαθύτερο, κάτι πιο έντονο από ένα «μήνα του μέλιτος»; -Η έκφραση «μήνας του μέλιτος» είναι καλή. Σημαίνει την αρχή μιας μελλοντικής ζωής. Κι αν αρχίσεις να εμπιστεύεσαι, ο ένας τον άλλον, στη διάρκεια του μήνα του μέλιτος, αν σέβεσαι την προσωπικότητα του άλλου, τη ζωή του άλλου, τότε ο μήνας του μέλιτος θα εξελιχθεί σε μια συνεργασία, σε μια σωστή, μόνιμη συνεργασία. Αν όμως ο μήνας του μέλιτος εξελιχθεί αντίθετα, τότε λες, «Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι γι’ αυτό». Και προσπαθείς να ετοιμαστείς. -Πολλοί Τουρκοκύπριοι αντικρίζοντας τους Ελληνοκυπρίους που πήγαν να επισκεφθούν τα μέρη τους, είπαν - και το παραθέτω όπως λέχθηκε - «Σας περιμέναμε και φροντίσαμε τα σπίτια σας για να είναι έτοιμα για σας...». -Κάποιοι άνθρωποι ενδεχομένως να το είπαν αυτό. Ενδεχομένως να έχουν αυτή την εντύπωση. Άλλα λεει όμως η πλειοψηφία. Κι η πλειοψηφία των ανθρώπων που ήρθε από το Νότο ήταν άτομα που είχαν υποφέρει επί 11 χρόνια κάτω από την ελληνοκυπριακή καταπίεση. Ζούσαν εγκλωβισμένοι. Οι Ελληνοκύπριοι είχαν την εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν όμηροι και θα εξεδίωκαν τον ηγέτη τους ώστε να διαχωριστεί το νησί. Υποθέτω ότι οι λογικοί Ελληνοκύπριοι το απορρίπτουν αυτό και γνωρίζουν τι συνέβη. Κάποιοι άνθρωποι όμως το είπαν όντως κι αυτό δείχνει την καλή τους βούληση και τις προθέσεις τους. Οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι λένε «Καλωσορίσατε, αυτό όμως τώρα είναι το σπίτι μου και δεν πρόκειται να μετοικήσω στο Νότο». Αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία. -Δηλαδή εξακολουθείτε να πιστεύετε στη θέση ότι οι Τουρκοκύπριοι κι οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά; -Η ελευθερία διακίνησης είναι ένα πράγμα. Το να γίνουμε μειοψηφία εντός του ελληνοκυπριακού πληθυσμού είναι κάτι άλλο. Αυτό δε θα συμβεί ποτέ. Δε θα γίνει αποδεκτό. Αυτό δεν μπορεί να είναι το μέλλον της Κύπρου, επειδή γνωρίζουμε ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν εγκαταλείψει την εντύπωση ότι η Κύπρος είναι ελληνικό νησί κι ότι οι Τουρκοκύπριοι παρεμποδίζουν το να γίνει αυτό το νησί ελληνικό νησί. Με άλλα λόγια, θεωρούν τους Τουρκοκυπρίους εμπόδιο στον εξελληνισμό της Κύπρου. Αυτή είναι μια πεποίθηση που έχει γίνει βίωμα του χαρακτήρα των Ελληνοκυπρίων. Το έχουν στο αίμα τους. Υφίσταται πάνω από έναν αιώνα. Είδαμε πώς προσπάθησαν να τη θέσουν σε εφαρμογή πριν το ’55-58. Ακολούθησε ένας συμβιβασμός που κήρυττε παράνομη αυτή τη φιλοδοξία. Εμείς τον θεωρήσαμε έντιμο συμβιβασμό και μόλις αυτός ο συμβιβασμός υπογράφτηκε από τον Μακάριο, διέταξε τον Γιωρκάτζη να ξεκινήσει το Σχέδιο «Ακρίτας». Δεν μπορούμε λοιπόν να κινηθούμε βάσει της εικασίας ότι αυτό δεν υφίσταται πλέον. Κι επειδή πιστεύουμε ότι ενδέχεται να αφυπνισθεί εκ νέου και να εφαρμοσθεί εκ νέου ένα παρόμοιο σχέδιο, πρέπει να ξεκινήσουμε τη ζωή μας με μέτρα προφύλαξης. Ένα απ’ αυτά είναι η ανεξαρτησία της νήσου, το δικαίωμα της εγκατάστασης, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τους νόμους του Βορρά και σύμφωνα με τις αναλογίες του Βορρά. -Επομένως, να υποθέσω ότι αυτός είναι και ο ρόλος της παραμονής των τουρκικών στρατευμάτων. Λέτε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ένα κράτος για λόγους ασφάλειας... -Υπάρχουν 35.000 στρατιώτες ακόμα εδώ, επειδή ο κοινός συνεταιρισμός της κυβερνητικής εξουσίας εξακολουθεί να είναι υπό κατοχή από έναν από τους εταίρους, με τη δύναμη των όπλων. Υπάρχει μια κατοχή του νόμιμου εταιρικού κράτους εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων. Κι είναι βαρέως οπλισμένοι και από καιρού εις καιρόν προβαίνουν σε δηλώσεις λέγοντας ότι θα σώσουν το Βορρά από τον εχθρό. Υπάρχει λοιπόν η πρόθεση, τα όπλα και η κατοχή του εταιρικού κράτους εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων. Γιατί ήρθε εδώ ο τουρκικός στρατός; Επειδή κάτω απ’ αυτή την κατοχή της έδρας της κυβέρνησης, οι Ελληνοκύπριοι προσπαθούσαν να καταστήσουν την Κύπρο ολοκληρωτικά δική τους. Αυτή η απειλή εξακολουθεί να υφίσταται. Ενόσω η ελληνοκυπριακή πλευρά διατηρεί και πιστεύει ότι έχει το δικαίωμα να διατηρεί τον τίτλο της κυβέρνησης της Κύπρου, εμείς πρέπει να προστατεύουμε τους εαυτούς μας ενάντια σ’ αυτή την απειλή. Τα διαβατήρια -Να σας ρωτήσω κάτι άλλο. Πολλοί Τουρκοκύπριοι τώρα υποβάλλουν αίτηση για έκδοση διαβατηρίου ή ταυτότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία; -Όχι. Για μας σημαίνει ότι έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν μια υπηκοότητα, και θέλουν να το χρησιμοποιήσουν. Αυτό δεν σημαίνει αναγνώριση του Βορρά ως Κυπριακής Δημοκρατίας. Δικαιούνται ν’ αποκτήσουν διαβατήριο ως Κύπριοι πολίτες της μη καταστραφείσας Δημοκρατίας του 1960. -Υπάρχει η πιθανότητα όμως να ξυπνήσετε ένα πρωί και να μην υπάρχουν πολίτες στον Βορρά μιας και θα έχουν διαβατήρια και ταυτότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας; -Τα άτομα αυτά αποκτούν κυπριακά διαβατήρια. Δεν αποκτούν ελληνοκυπριακά διαβατήρια. Αποκτούν διαβατήρια της Κύπρου τα οποία δικαιούνταν μέχρι το 1963. Αυτό το δικαίωμα χρησιμοποιούν. Και υποβάλλοντας αίτηση γι’ αυτά τα διαβατήρια, δεν αποποιούνται των διαβατηρίων της «Τ.Δ.Β.Κ.» και της «υπηκοότητάς» τους. Δεν τα απορρίπτουν. Χρησιμοποιούν το δικαίωμά τους ν’ αποκτήσουν κάτι που ήταν δικό τους μέχρι το 1963. -Ας δούμε τώρα και την άλλη όψη του νομίσματος. Μιλώντας για διαβατήρια, οι Ελληνοκύπριοι που δείχνουν τα διαβατήριά τους στα σημεία ελέγχου λένε ότι μ’ αυτή την ενέργεια δεν αναγνωρίζουν το δικό σας καθεστώς. Εσείς έχετε διαφορετική αντίληψη; -Δικαιούνται να λένε την άποψή τους. Εμείς απλώς λέμε να συνειδητοποιήσουν ότι εισέρχονται σε ένα νέο κράτος. Η αναγνώριση είναι κάτι άλλο. Θέλουμε να συνειδητοποιούν ότι εισέρχονται σε δεύτερο κράτος, όχι στο κυπριακό κράτος. -Αν σας πουν κάποιοι Τουρκοκύπριοι ότι θέλουν να επιστρέψουν στις εστίες τους στο Νότο, θα τους επιτρέψετε να πάνε; -Εμείς δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Αυτό είναι πρόβλημα των δικών σας πολιτικών να τους επιτρέψουν να πάνε στον Νότο και να εγκατασταθούν. Δεν τους επιτρέπουν να το πράξουν. Έχουν το ίδιο δικαίωμα ιδιοκτησίας στο Νότο, το δικαιούνται, κι έχουν παραχωρήσει τις περιουσίες τους στη διαφύλαξη της κυβέρνησης ώστε να τις ανταλλάξουν με ελληνοκυπριακές. Κι είναι η ελληνοκυπριακή πλευρά που αρνείται να το πράξει αυτό και να διευθετήσει το θέμα της ιδιοκτησίας ώστε να μην υπάρχουν προστριβές σε θέματα ιδιοκτησίας στο μέλλον. Ακόμα και σ’ ένα ελληνοκυπριακό χωριό, ξέρετε τι σημαίνει «δικαίωμα ιδιοκτησίας» και πόσο ευαίσθητοι είναι οι άνθρωποι και τσακώνονται γι’ αυτό το θέμα. Εμείς θέλαμε να πάψει να υφίσταται αυτό το θέμα και ν’ ανοίξουμε το δρόμο για μια λύση. Η ελληνοκυπριακή πολιτική όμως είναι ότι η Κύπρος είναι δική τους, τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει, όλοι θα γυρίσουν πίσω, συνεχώς το υπόσχονται αυτό στους πρόσφυγες, κι αυτοί δημιουργούν τα εμπόδια στη λύση. Να έρθουν στα δικαστήρια μας -Αν οι Ελληνοκύπριοι θελήσουν να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους εδώ, πρέπει να προσφύγουν στα «δικά σας δικαστήρια»; Μήπως θα συστήσετε άλλα γι’ αυτόν ειδικά το σκοπό; -Εμείς λέμε ότι αν έχουν οποιεσδήποτε διεκδικήσεις σε θέματα ιδιοκτησίας, να ξεκινήσουν από εδώ ούτως ώστε να καταγραφούν όλα τα στοιχεία, κι αν δεν συμφωνήσουν με την απόφαση των δικών μας δικαστηρίων, τότε να προσφύγουν στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η ένσταση στο παρελθόν ήταν ότι δεν μπορούσαν να μεταβούν στα τουρκοκυπριακά δικαστήρια, ότι ήταν απρόσιτα, ήταν υπό κατοχή. Τώρα η Ευρώπη βλέπει, κι ελπίζω και το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επίσης, ότι ο καθένας μπορεί να έρθει εδώ. Μάλιστα, Ελληνοκύπριοι που ζουν στο Καρπάσι από καιρού εις καιρόν έχουν προσφύγει στα δικαστήριά μας για δικαιοσύνη και τους απονεμήθηκε. -Θα σας υποβάλω μια προσωπική ερώτηση. Σκοπεύετε να μεταβείτε στην περιοχή που ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία; -Δεν το σχεδιάζω... -Φοβάστε κάτι; -Όχι, δεν φοβάμαι, αλλά την περασμένη φορά που ο Κληρίδης με είχε καλέσει για δείπνο, ολόκληρη η αστυνομική δύναμη είχε τεθεί σε συναγερμό, όλοι οι δρόμοι είχαν αποκλεισθεί, κ.ο.κ. Επομένως, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει πρόβλημα να με δεχθεί. Γιατί λοιπόν να της δημιουργώ πρόβλημα; -Δηλαδή δεν έρχεστε γιατί δεν θέλετε να δημιουργήσετε πρόβλημα; -Δεν θέλω να δημιουργήσω πρόβλημα. Αν όμως ο κ. Κληρίδης θέλει να έρθει, τον προσκαλώ να τον φιλοξενήσω. Και θα τον ξεναγήσω όπου θέλει. Με την ίδια ακριβώς διαδικασία όπως την τελευταία φορά... -Στέλνετε μια πρόσκληση στον κ. Κληρίδη και μου κάνει εντύπωση. Στέλνετε την ίδια πρόσκληση και στον κ. Παπαδόπουλο; -Αν θέλει να έρθει, βεβαίως θα τον δεχθούμε. -Με την ίδια διαδικασία; -Θα τον δεχθούμε. Ο Τάσσος και ο Κυπριανού θελαν να εκτελεστώ επιτόπου -Ποια η άποψή σας για τον Πρόεδρο και συνομιλητή σας Τάσσο Παπαδόπουλο; Ο Παπαδόπουλος ήταν ένας πολύ ένθερμος και στενός συνεργάτης του Μακαρίου. Ήταν ένας από τους αρχιτέκτονες του Σχεδίου «Ακρίτας». Ήταν προσωπικά αναμεμειγμένος στην εφαρμογή του. Έκτοτε εγκατέλειψε την ιδέα της Ένωσης. Τώρα που μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτυγχάνουν εμμέσως την Ένωση, είναι εύκολο γι’ αυτόν να το λέει αυτό και το να παρουσιάζονται οι Ελληνοκύπριοι ως η μοναδική νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου είναι εύκολο, επειδή αυτό είναι το πλησιέστερο σημείο για την Ένωση, όπως είχε πει κι ο Μακάριος. Νομίζω πως αποφεύγετε να απαντήσετε... Θα σας πω μια ιστορία για τον Παπαδόπουλο. Όταν συνελήφθηκα εδώ προσπαθώντας να εισέλθω στην Κύπρο τον Οκτώβριο του 1967, το Υπουργικό Συμβούλιο βρισκόταν σε συνεδρίαση κι οι αστυνομικοί έστειλαν ένα σημείωμα στο Μακάριο, λέγοντάς του ότι ο Ντενκτάς συνελήφθη εισερχόμενος στην Κύπρο παράνομα. Ο Μακάριος διερωτήθηκε, «Και τώρα τι κάνουμε;» Ο Παπαδόπουλος κι ο Κυπριανού που ήταν εκεί μαζί του είπαν, «Shoot him like a dog» δηλαδή «Παίξε τον σαν τον σιύλλο στο σημείο όπου συνελήφθη»... Ο Μακάριος όμως είχε την εξυπνάδα να πει: «Μα έχει αναγνωρισθεί στον Άγιο Θεόδωρο. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε γιατί ήρθε εδώ, ποιος τον έστειλε εδώ». Κι έτσι σώθηκα. Αν λοιπόν ήταν αυτός στην εξουσία, θα ήμουν ήδη νεκρός. Και μάλλον αυτός θα χαιρόταν ιδιαίτερα. Του το είπατε αυτό; Όχι ακόμα. Τώρα του το λέω. ************************************* ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΤΟΥ ΡΑΟΥΦ ΝΤΕΝΚΤΑΣ ΣΤΟΝ "Π" ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ "Θα συνεχιστούν τα διαβατήρια" . Ο Ραούφ Ντενκτάς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο πολιτικός ο οποίος παραμένει "κολλημένος" στις θέσεις του, έστω και εάν γεγονότα και συγκυρίες που συμβαίνουν γύρω του φέρνουν τα πάνω κάτω. Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε στον "Π" ο κατοχικός ηγέτης αναφέρεται μεταξύ άλλων στο θέμα "της υποχρέωσης των Ελληνοκυπρίων να επιδεικνύουν διαβατήριο" για να περάσουν στην κατεχόμενη γη τους και ξεκαθαρίζει ότι δεν έχει πρόθεση να άρει αυτό το μέτρο. Υποστηρίζει ότι στο ψευδοκράτος του υπάρχει "Κυβέρνηση" και ο ίδιος εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Τουρκοκυπρίων. Χαρακτηρίζει σε άλλο σημείο ως εχέφρων πολιτικό τον έλληνα πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη και ισχυρίζεται ότι ουδόλως τυχαία ήταν η φράση που χρησιμοποίησε κατά την εδώ επίσκεψη του περί επίτευξης "της ένωσης". Αναφορικά με το θέμα των αγνοουμένων επαναλαμβάνει εαυτόν, λέγοντας ότι δεν γνωρίζει τίποτα για τις τύχες αυτών των ανθρώπων που συνελήφθησαν ζωντανοί από τα κατοχικά στρατεύματα. - Λέγεται ότι μας επιφυλάσσετε κι άλλες... «εκπλήξεις». Επίκειται κάποιο νέο μέτρο; Λέγεται ότι δεν θα ζητάτε πια την επίδειξη διαβατηρίων. Πόσο αληθεύει αυτό; Όχι, όχι. Θα συνεχιστεί η επίδειξη διαβατηρίων, επειδή όπως είπα η ελληνοκυπριακή ηγεσία ισχυρίζεται ότι ο Βορράς βρίσκεται υπό κατοχή και είναι απρόσιτος, συνεπώς είναι πρόκληση για μας να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε κατοχική δύναμη αλλά η Αρχή στον Βορρά. Έτσι, μέχρις ότου η Αρχή μας στον Νότο αναγνωρισθεί ως νόμιμη Αρχή από την ελληνοκυπριακή πλευρά, πρέπει να συνεχίσουμε να ζητούμε την επίδειξη διαβατηρίων. - Προτίθεστε να ανοίξετε και άλλα σημεία ελέγχου; Τα σημεία ελέγχου είναι θέμα εύρεσης του κατάλληλου προσωπικού, «τελωνειακών», «αστυνομικών», κ.ο.κ. Είναι μια πολυδάπανη εργασία. Ας δούμε λοιπόν πώς θα λειτουργήσουν τα σημεία ελέγχου ως έχουν και στο μέλλον θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Είναι ένα θέμα το οποίο πρέπει να δει η «Κυβέρνηση» μας. Στο Βορρά και ανά το παγκόσμιο υπάρχει η εντύπωση ότι εγώ αποφασίζω για όλα. «Το καθεστώς Ντενκτάς», «απόφαση του Ντενκτάς», «ο Ντενκτάς το έκανε», κ.ο.κ. Υπάρχει «Κυβέρνηση» υπόλογος στο «Κοινοβούλιο» κι είναι αυτή η «Κυβέρνηση» που αποφασίζει τι θα γίνει. "Εκπροσωπώ την πλειοψηφία" - Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, Ελληνοκύπριοι αλλά και Τουρκοκύπριοι πολιτικοί είπαν επανειλημμένα ότι ο μοναδικός δρόμος για λύση είναι η αποχώρηση Ντενκτάς. Λέγεται πως αν φύγετε από τη μέση, το Κυπριακό μπορεί να λυθεί σε εικοσιτέσσερις ώρες... Αυτό το καταλαβαίνω. Ενόσω η πολιτική τους είναι να γίνουν η μοναδική νόμιμη κυβέρνηση ολόκληρης της νήσου και να μετατρέψουν το λαό μου σε μειονότητα, θ’ αποτελώ τροχοπέδη στο δρόμο τους. Ήμουν μέχρι στιγμής και υπήρξα εμπόδιο. Αν όμως φύγω εγώ κι έρθει κάποιος ο οποίος θα δεχθεί να είναι μειονότητα, θα φύγω. Εκπροσωπώ όμως μια πλειοψηφία και μέσα σ’ αυτή την πλειοψηφία υπάρχουν πολλοί Ντενκτάς οι οποίοι θα συνεχίσουν την ίδια πολιτική. Δεν είναι μόνο η συγκεκριμένη «προεδρία» που αποφασίζει την πολιτική, αλλά η «Κυβέρνηση». Κι η «Κυβέρνηση» είναι η πλειοψηφία. - Τα συγκεκριμένα μέτρα ήταν δικές σας αποφάσεις ή αποφάσεις της Άγκυρας, οι οποίες σας επιβλήθηκαν; Όχι, δεν επιβλήθηκαν από κανένα. Ξέρω ότι αυτό λένε. Έγραψα μία επιστολή, αν θυμάστε, στον κύριο Παπαδόπουλο, προτείνοντάς του έξι σημεία ως μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αυτό δεν αποφασίσθηκε από την Άγκυρα. Εμείς το αποφασίσαμε, κατόπιν διαβουλεύσεων με την «Κυβέρνηση». Έγραψα την επιστολή, η οποία απορρίφθηκε αμέσως. Μετά η ελληνοκυπριακή πλευρά άρχισε να λέει ότι θα δεχθεί ανοίγματα για τους πολίτες της που ζουν υπό κατοχή, αντιληφθήκαμε ότι κάτι έπρεπε να κάνουμε, έτσι ανοίξαμε τα οδοφράγματα. - Συνεργάζεστε όμως τώρα με την Άγκυρα; Πολλοί έχουν επενδύσει τις ελπίδες τους στη νέα κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Έρτογαν, πιστεύοντας ότι οι απόψεις σας είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Τώρα έχουν απογοητευθεί επειδή είδαν ότι δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Ασφαλώς και συνεργαζόμαστε, ανέκαθεν συνεργαζόμασταν, είναι εθνικός σκοπός τόσο για την Άγκυρα όσο και για μας. Ευτυχώς για μας, τα συμφέροντα της Άγκυρας στην Κύπρο και για την Κύπρο, συμπίπτουν με τα δικά μας συμφέροντα, ως προς το να μην γίνουμε δηλαδή μειονότητα στο νησί. "Το δίλημμα" - Υποστηρίζεται όμως ότι εάν η Τουρκία είναι αναγκασμένη να επιλέξει μεταξύ Ευρώπης και συνεπώς καλύτερες οικονομικές συνθήκες για εκατομμύρια Τούρκους και του Κυπριακού προβλήματος, η Τουρκία θα επιλέξει την Ευρώπη. Δεν ξέρω ποιος το λέει αυτό, αν ξέρω όμως το τουρκικό έθνος-και νομίζω ότι το ξέρω πολύ καλά-δεν νομίζω να πάρει λανθασμένη απόφαση. Δεν πιστεύω όμως ότι η Τουρκία θα τεθεί στο δίλημμα να θυσιάσει την Κύπρο ή να ενταχθεί στην Ε.Ε. Θα είναι μία πολύ άδικη πρόταση την οποία η Ε.Ε. ποτέ δεν θα μπορέσει να δικαιολογήσει. - Πολλοί αναρωτιούνται ποιοι είναι οι στόχοι σας αναφορικά με την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Έχει καταστεί σαφές σε σας ότι μόνο μία Κύπρος θα προσχωρήσει στην Ε.Ε. Σας υπενθυμίζω το παράδειγμα της Γερμανίας, μόνο μία Γερμανία ενιαία προσχώρησε στην Ε.Ε. Στην περίπτωση της μικρής Κύπρου, πώς αυτή μπορεί να ενταχθεί σε δύο μέρη; Μία Γερμανία ήταν ένα έθνος διαιρεμένο. Κι η φόρμουλα που εφαρμόσθηκε εκεί δεν μπορεί να λειτουργήσει εδώ, επειδή εδώ είμαστε δύο έθνη, δύο λαοί κι ο ένας λαός έχει προσπαθήσει να καταλάβει την Κύπρο μέσω τρομοκρατίας και μαζικών δολοφονιών. Κι έχει αποτύχει. Κι η αίτηση για ένταξη στην Ε.Ε. σύμφωνα με τα λόγια του κου Κληρίδη, ήταν για να επιτευχθεί αυτό ακριβώς που απέτυχαν να κατορθώσουν μέσω της ένοπλης σύγκρουσης. Είπε, «Όταν ενταχθούμε στην Ε.Ε. οι τουρκικές εγγυήσεις δεν θα ισχύουν κι όσες υποσχέσεις έχουν δοθεί στους Τουρκοκυπρίους σε μια διζωνική λύση, θα υποταχθούν στις νόρμες της Ε.Ε., όλοι οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες θα δικαιούνται να επιστρέψουν στα σπίτια τους, και ο ελληνισμός θα νικήσει.» Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος για τον οποίο υπέβαλαν αίτηση για ένταξη στην Ε.Ε. ερχόμενοι σε αντίθεση με τις Συμφωνίες του 1960 που λένε ότι για να μπορεί η Κύπρος να ενταχθεί σε μια τέτοια Ένωση, η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να είναι μέλη. Έχουν λοιπόν καταπατήσει αυτή τη διεθνή συμφωνία και αναμένουν από μας να τη νομιμοποιήσουμε συγκατατιθέμενοι σ’ αυτήν. Δεν μπορούμε να το κάνουμε. Είναι αδύνατον. - Θα επωφεληθούν όμως σίγουρα και οι Τουρκοκύπριοι... Η Ελλάδα περιμένει με ανοιχτές αγκάλες την Κύπρο και μας λέει ότι θα είναι καλό και για μας. Για να είναι κάτι καλό για μας διεθνώς, η Τουρκία πρέπει να είναι μαζί με την Ελλάδα. Κι η Τουρκία δεν έχει ενταχθεί στην Ε.Ε. Επομένως, δεν μπορούμε να νομιμοποιήσουμε τη μονομερή ένταξη των Κυπρίων σ’ αυτό το στάδιο. Πρέπει να περιμένουμε. Όπως και να ’χει, για να ενταχθεί ολόκληρο το νησί, η οικονομία του Βορρά πρέπει να βρίσκεται στα ίδια επίπεδα μ’ αυτήν του Νότου. Αν λοιπόν η Ε.Ε. θέλει πραγματικά ολόκληρο το νησί ενωμένο, πρέπει να αρχίσει τις επαφές μαζί μας ευθέως, να μας βοηθήσει οικονομικά, να φέρει την οικονομία μας στο ίδιο επίπεδο μ’ αυτήν των Ελληνοκυπρίων, να μας δώσει όλες τις διευκολύνσεις που θα δώσει στους Ελληνοκυπρίους, και μέχρι τότε κι η Τουρκία θα είναι έτοιμη για ένταξη. Θα προσχωρήσουμε και θα ενωθούμε μέσω της Ε.Ε. "Έξυπνη κίνηση"! - Μιλάτε για την Ελλάδα. Θα ήθελα την άποψή σας και για τον Πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη. Ο κος Σημίτης θεωρείται ως ένας πολύ λογικός και εχέφρων πολιτικός. Με εξέπληξε το ότι όταν ήρθε στην Κύπρο, σκόπιμα διάβασε το κομμάτι που είχε ετοιμαστεί γι’ αυτόν ότι «η Ένωση επιτεύχθηκε», μετά σταμάτησε, κοίταξε τον κόσμο κι είπε, «Εννοώ, η Ένωση με την Ε.Ε. έχει επιτευχθεί.» - Μα επρόκειτο για φραστικό λάθος... Ήταν μια πολύ έξυπνη κίνηση. Δεν πρόκειται να κάνω τον συνήγορό του, αλλά ο ίδιος δεν είπε ότι έκανε λάθος. Ήταν μια πολύ έξυπνη κίνηση. Το μήνυμα προς τους Ελληνοκυπρίους ήταν ακριβώς ότι «Έχουμε επιτύχει την Ένωση». Και στον ελληνικό Τύπο είδαμε δημοσιεύματα που συγχαίρουν τον Κληρίδη για την έμμεση Ένωση ενώ οι Συμφωνίες του 1960 έγιναν για να παρεμποδισθεί όχι μόνο η άμεση αλλά και η έμμεση Ένωση. Βάσει αυτής της πρόνοιας, η Κύπρος δεν μπορεί να εισέλθει σε οποιανδήποτε Ένωση αν η Ελλάδα και η Τουρκία δεν είναι μέλη. Επομένως, η καταπάτηση αυτής της συμφωνίας είναι παράνομη, εμείς δεν μπορούμε να τη νομιμοποιήσουμε με την υπογραφή μας μέχρις ότου η Τουρκία καταστεί επίσης μέλος. - Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω το εξής: ο Μάιος του 2004 είναι μια σημαντική, καθοριστική ημερομηνία. Υπάρχει πιθανότητα εξεύρεσης λύσης μέχρι τότε; Πρέπει αυτοί που παρεμποδίζουν τους Ελληνοκυπρίους να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι η κυβέρνηση των Τουρκοκυπρίων και ποτέ δεν θα γίνουν, είτε εξωτερικές κυβερνήσεις, είτε οι ΗΠΑ, η Βρετανική Κυβέρνηση, η Ε.Ε. και χαρακτηρίζουν την ελληνοκυπριακή πλευρά ως την «καλύτερη υποψήφια», να αλλάξουν στάση και να πουν στους Ελληνοκυπρίους, «Κοιτάξτε, σας συμπεριφερόμαστε ως να είστε η κυβέρνηση της Κύπρου κι ελπίζαμε ότι στη διάρκεια των ετών οι Τουρκοκύπριοι θα υπέκυπταν και θα κατέληγαν σε κάποια συμφωνία, δεν το έκαναν όμως. Για 11 χρόνια βρίσκονταν κάτω από την κυριαρχία σας και δεν το έπραξαν. Και τώρα, μετά το 1974, πάλι δεν το έπραξαν. Μετά από τις απειλές που ολοκληρώθηκαν με το «καρότο» της Ε.Ε. πάλι δεν το έκαναν και προφανώς ποτέ δεν θα το κάνουν. Γι’ αυτό, μεταχειριστείτε τους ως ίσους, ανεξάρτητους πρώην εταίρους σας και προτείνετε τους το χέρι λέγοντας, «Θέλουμε έναν νέο συνεταιρισμό μαζί σας, ας καθίσουμε να μιλήσουμε κάτω από συνθήκες απόλυτης ισότητας.» Θα το κάνουν αυτό; Αν δεν το κάνουν, γιατί να αλλάξουν οι Ελληνοκύπριοι και γιατί να επιτευχθεί λύση μέχρι το 2004 τη στιγμή που η δική τους πολιτική είναι η σπατάλη χρόνου μέχρι το 2004 και η ένταξη ως Κύπρος με την ελπίδα ότι μέσω της Ε.Ε. θα μπορέσουν να επεκτείνουν την εξουσία τους και στον Βορρά. "Ξέρουμε το πρόβλημα" - Ναι, αλλά πώς θα καταλήξουμε σε μια λύση χωρίς το Σχέδιο Ανάν; Με τι στο τραπέζι; Ξέρουμε ποιο είναι το πρόβλημα. Γιατί να αναμένουμε από άλλους να εκπονήσουν σχέδια για μας; Εμείς γνωρίζουμε το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι κατά πόσον οι Ελληνοκύπριοι είναι η νόμιμη κυβέρνηση όλων ή κατά πόσον υπάρχει άλλη ίση κυβέρνηση στην Κύπρο. Αν μας θεωρούν έτσι, ως δύο ίσες κυβερνήσεις, τότε μπορούμε να καθίσουμε ως δύο ίσες κυβερνήσεις και να πούμε, «Ποια είναι τα προβλήματα; Προβλήματα ιδιοκτησίας. Πώς να τα διευθετήσουμε;» Και μπορούμε να συμφωνήσουμε αμέσως. «Τι είναι αυτό; Θέματα συνόρων.» Και πάλι μπορούμε να συμφωνήσουμε. Επίσης, πώς οι εγγυήτριες δυνάμεις, η Ελλάδα και η Τουρκία, θα εκδηλώνουν την παρουσία τους στην Κύπρο; Πόσους στρατιώτες θέλουμε να παραμείνουν στην Κύπρο; - Χωρίς την ανάμιξη των Ηνωμένων Εθνών; Tα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να αναμιχθούν αλλά να μην επιβάλλουν. Η αποστολή καλών υπηρεσιών δεν ισοδυναμεί με επιβολή. Αυτό ήταν και το λάθος του Άλβαρο Ντε Σότο. Από παρατηρητής των συνομιλιών μας έγινε διαμεσολαβητής. - Με άλλα λόγια τον θεωρείτε persona non grata; Πιστεύω ότι έχασε την αξιοπιστία του για μας. - Θα ήθελα την άποψη σας για τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η Κυπριακή Δημοκρατία προς όφελος των Τουρκοκυπρίων. Αν διαβάσετε το εισαγωγικό έγγραφο, αναφέρονται στον Βορρά ως κατεχόμενο νησί και μιλούν για μας σαν να είμαστε υπήκοοι τους. Αυτή η εισαγωγή δείχνει ότι οι προτάσεις τους δεν είναι ειλικρινείς. - Επομένως δεν είστε ικανοποιημένος από τα μέτρα; Όχι, βεβαίως. - Λαμβάνετε οποιαδήποτε μέτρα για την πρόληψη τυχόν προβοκάτσιας στο Βορρά και στο Νότο; Ελπίζω να μη συμβεί τίποτα. Ελπίζω πως αυτό που συνέβηκε σ’ ένα χωριό (Λεμεσό), όπου κτυπήθηκαν δύο άτομα που τόλμησαν να πάνε στο χωριό τους επειδή αυτό θεωρήθηκε ως παραβίαση ιδιοκτησίας, να μην επαναληφθεί. Αυτό ήταν ένα άσχημο περιστατικό. Ελπίζω αυτού του είδους οι άνθρωποι να μην έρθουν εδώ. Η συμφωνία μου με τον κο Κληρίδη ήταν ότι η ελευθερία διακίνησης πρέπει να ασκείται οποτεδήποτε, πρέπει όμως να ανταλλάξουμε μία «μαύρη λίστα» ατόμων που προκαλούν ταραχές. "Η μαύρη λίστα" - Δηλαδή έχετε «μαύρη λίστα»; Έχουμε, μάλιστα. Και προσέχουμε πολύ να μη συμβεί τίποτα. Η «αστυνομία» μας είναι πολύ δραστήρια κι είμαι σίγουρος ότι τίποτα δεν θα συμβεί. - Ποιοι περιλαμβάνονται σ’ αυτή τη «μαύρη λίστα»; Τα άτομα που είναι γνωστό ότι έχουν διαπράξει φόνους κι εγκλήματα. Για παράδειγμα, στην Τόχνη, στον Νότο, άνθρωποι που μεταφέρονταν εδώ, καταπιεσμένοι άνθρωποι, φονεύθηκαν μαζικά. Γνωρίζουμε αυτά τα άτομα, έχουν κατονομάσει τους ανθρώπους που πήραν τους γιους και τους συζύγους τους μακριά λέγοντας «Σας θέλει η αστυνομία για μια έρευνα» και με δύο λεωφορεία τους πήραν μακριά, τους είπαν ψέματα και τους εκτέλεσαν. Μας έχουν δοθεί τα ονόματα αυτών των ανθρώπων κι αν έρθουν εδώ κι ανακαλυφθούν, νομίζετε ότι θα πάνε πίσω; Συνεπώς πρέπει να υπάρξει συνεννόηση και με την αστυνομία της άλλης πλευράς προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστα συμβάντα. Τους γνωρίζουν κι αυτοί άλλωστε και πρέπει να τους σταματούν από εκεί… - Έχετε κάτι να ανακοινώσετε στις οικογένειες των αγνοουμένων; Η Επιτροπή υπάρχει. Μπορεί να καταλήξει σε συμπεράσματα και να δώσει πληροφορίες στις οικογένειες τους. - Τίποτα όμως το ουσιαστικό δεν συμβαίνει στις κατεχόμενες περιοχές... Η απόφαση είναι ότι αν όλα τα στοιχεία υποδηλούν ότι ένα άτομο είναι νεκρό, αυτό πρέπει να θεωρείται νεκρό και να διαγράφεται από τον κατάλογο αγνοουμένων. Η ανακάλυψη των σορών είναι κάτι μεταγενέστερο. Το πρώτιστο είναι η συντόμευση του καταλόγου. Αν ανακοινώσουν ότι, «Μετά από τόσα χρόνια γνωρίζουμε ότι όλοι είναι νεκροί, ας ψάξουμε τώρα να βρούμε πού είναι», αυτό είναι άλλο θέμα. Όταν μιλούν για «αγνοούμενους» ενώ όλα τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να θεωρούνται νεκροί κάτω από τη διαδικασία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, αυτή η εικασία πρέπει να επαρκεί για τη διαγραφή από τον κατάλογο. Και στη συνέχεια, θα καταλήξουμε σε μια νέα συμφωνία για την αναζήτηση των λειψάνων τους. - Δεν έχετε οποιεσδήποτε πληροφορίες για ζώντα άτομα; Όχι, βέβαια. - Κάνοντας μια αναδρομή στην πολιτική σας σταδιοδρομία και κάνοντας μια αυτοκριτική μετά από πολλά χρόνια έντονης παρουσίας, υπάρχει κάποια κατάσταση ή κίνηση για την οποία μετανιώνετε; Είναι αδύνατον κάποιος άνθρωπος σε τέτοια θέση να μην πει στον εαυτό του «Στο Α, Β, Γ πράγμα έκανα λανθασμένους υπολογισμούς ή είχα λάθος». Είναι φυσικό. Ένας άνθρωπος στη θέση μου όχι ότι ποτέ δεν θα έκανε κάποιο λάθος, αλλά δεν θα το επαναλάμβανε. - Έχει δημοσιοποιηθεί πως ο πρωθυπουργός της Ιταλίας είναι έτοιμος να προσκαλέσει τον Τούρκο και τον Έλληνα πρωθυπουργό στο σκάφος του για να έρθουν εδώ και να επιλύσουν το κυπριακό. Είναι ευπρόσδεκτοι. - Πιστεύετε πως ίσως αυτό επιτύχει κάτι; Οτιδήποτε ειλικρινές όπως αυτό είναι ευπρόσδεκτο. - Η μητέρα μου όπως πιθανόν να γνωρίζετε είναι Τουρκοκύπρια, βαπτισμένη Χριστιανή, παντρεμένη με Ελληνοκύπριο. Αν εγώ είμαι εδώ τώρα, αυτό σημαίνει ότι το όλο πράγμα πήγε καλά... Κι ο ξάδελφός μου είναι παντρεμένος με Ελληνοκύπρια. Συνέβαινε πολύ αραιά στο παρελθόν, επειδή το ένα από τα δύο μέρη έπρεπε να προσηλυτισθεί ώστε να μπορεί παντρευτεί στην εκκλησία ή το τέμενος, όπου ήθελε. Συνέβαινε, όμως. Είναι φυσικό. - Συνεπώς δεν είναι κάτι που αποθαρρύνετε; Σίγουρα όχι. - Φεύγω από το γραφείο σας και ξέρω ότι η πρώτη ερώτηση που θα μου κάνουν οι συνάδελφοι μου όταν τους δω έξω είναι… «Σε συμπάθησε; Σε δάγκωσε;» - Όχι! «Σου είπε ότι θα υπάρξει λύση αύριο, μεθαύριο, πότε;» Δεν μπορώ να σου το πω αυτό. - Δεν μου δώσατε μια κάποια ένδειξη; Αναζητούμε έναν νέο συνεταιρισμό με βάση την ισότητα κι είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό. Η ελληνοκυπριακή πλευρά όμως αρνείται ακόμα και να προφέρει τη λέξη «συνεταιρισμός». Λένε ότι δεν είναι καλή λέξη. Τι θέλουν λοιπόν; Να μας δώσουν κάποια δικαιώματα μειονότητας. Επομένως, είναι στο χέρι της δικής σας πλευράς, της ελληνοκυπριακής. Θέλουν ένα συνεταιρισμό με βάση την ορθή διζωνικότητα; Την ανταλλαγή περιουσιών ώστε να μην υπάρχουν διενέξεις, και την αναγνώριση του γεγονότος ότι είμαστε το ίδιο ίσοι μ’ αυτούς; Ερωτάτε τους λοιπόν...