Too little, too late

Τα στελέχη του ΔΗΚΟ δεν κρύβουν την έντονη ενόχλησή τους για το «φτωχό πακέτο μέτρων», από τη στιγμή, μάλιστα, που ζητούσε περίπου διπλάσιες εξοικονομήσεις και πρόσθετα έσοδα. Την ίδια ώρα στο… φιλολαϊκό ΑΚΕΛ προσπαθούν να βρουν τρόπους να εξηγήσουν στην κοινωνία γιατί πέραν του 60% του ποσού των μέτρων αφορά σε Φόρους, Πρόστιμα, ή Τέλη, ενώ κάτω του 40% αφορούν εξοικονομήσεις. Την ώρα που τα διαρθρωτικά προβλήματα είναι εκεί, και η αίσθηση είναι ότι και πάλι θα μπουν κάτω από το χαλί.

Το σίριαλ των διαβουλεύσεων

Τις τελευταίες μέρες, για πρώτη φορά από το 2008, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ συνεργάστηκαν τόσο πολύ, προκειμένου να καταλήξουν στα έκτακτα μέτρα για την κρίση. Τα έκτακτα οικονομικά μέτρα είναι σίγουρα ένα θέμα με διπλή πολιτική σημασία. Από τη μια είναι μέτρα που θα «πονέσουν» μέσα στην κοινή γνώμη και επομένως και τα δυο κόμματα είναι ευαίσθητα για το πολιτικό κόστος. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι άκρως απαραίτητα. Διότι η Κύπρος ήδη έχει μπει σε επιτήρηση, υποβαθμίστηκε μια φορά από τους S&P’s και πιθανότατα έρχεται και άλλη υποβάθμιση. Επομένως, για το Προεδρικό έπρεπε πάση θυσία να ληφθούν κάποια μέτρα που θα δώσουν την εικόνα ότι η Κύπρος αντιδρά και διορθώνει τα κρατικά οικονομικά.

Εξάλλου, η στενή συνεργασία επιβαλλόταν, αφού στα δυο κόμματα υπήρχαν αρκετά διαφορετικές απόψεις και προτεραιότητες. Σε κάποιες στιγμές, μάλιστα, όλα μύριζαν αδιέξοδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τελικά, Άντρος Κυπριανού και Μάριος Καρογιάν, με απαίτηση του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, παρέκαμψαν τα οικονομικά επιτελεία των κομμάτων τους και πήραν την κατάσταση στα χέρια τους, θέλοντας να φτάσουν σε κάποια συμφωνία.

Το ρίσκο του Προέδρου

Παρόλ' αυτά και μετά από «μαραθώνιες» διαβουλεύσεις, το όλο ζήτημα πήρε αναβολή και δεν έφτασε στην Ολομέλεια της Βουλής αυτή την εβδομάδα.

Ενώ η τελική συμφωνία αφορά μεν τα περισσότερα μέτρα, αλλά παραμένει ως εκκρεμότητα η τελική μορφή των περικοπών στις αυξήσεις των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Η διευθέτηση είναι ότι ο Πρόεδρος Χριστόφιας θα συναντηθεί με τον ηγέτη της ΠΑΣΥΔΥ και θα συζητήσουν μαζί, προσπαθώντας να τον πείσει για περικοπές ύψους €35 εκ. Εννοείται, όμως, ότι δεν υπάρχει περιθώριο να μην αποδεχθεί η συνδικαλιστική πλευρά τη μείωση των αυξήσεων, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση, ολόκληρο το εγχείρημα θα τινασσόταν ξανά στον αέρα, με το ΔΗΚΟ να… επαναστατεί. Το ερώτημα, όμως, είναι πώς θα πείσει ο Πρόεδρος Χριστόφιας την ΠΑΣΥΔΥ. Η δέσμευση της οργάνωσης ήταν ότι θα δεχόταν περικοπές εφόσον συνεισέφεραν και όλοι οι άλλοι ενδιαφερόμενοι. Τώρα, με το συγκεκριμένο πακέτο μέτρων, ο Γλαύκος Χατζηπέτρου πιθανότατα θα ισχυριστεί ότι δεν βλέπουν την Κυβέρνηση να έχει καταβάλει αρκετή προσπάθεια. Από αυτή την άποψη, το δρόμο ήδη τον ανοίγει η ΣΕΚ, η οποία με αυτόν ακριβώς τον ισχυρισμό αντιδρά στο πακέτο μέτρων.

Εξάλλου, η κατ' αρχήν συμφωνία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ, με τη συγκατάνευση του πρώτου για μείωση κάποιων κλιμάκων εισδοχής σε μελλοντικές προσλήψεις στο Δημόσιο, θα λειτουργήσει ως «κόκκινο πανί» για τη συνδικαλιστική οργάνωση των δημοσίων υπαλλήλων. Το περίεργο, πάντως, είναι ότι αναλαμβάνοντας για μιαν ακόμα φορά να έχει την κάπως ανορθόδοξη προσωπική διαβούλευση με την ΠΑΣΥΔΥ, ο Πρόεδρος Χριστόφιας «παίρνει πάνω του» και την ίδια την ευθύνη. Είτε θα πρόκειται για οργή (και μέτρα;) των δημοσίων υπαλλήλων είτε θα πρόκειται και για κάποιο ναυάγιο... Πρόσθετες πληροφορίες αναφέρουν ότι το «κρυφό όπλο» για να πειθαναγκάσει ή και να «αδειάσει» ο Πρόεδρος Χριστόφιας τον Γλαύκο Χατζηπέτρου θα είναι το πολυνομοσχέδιο πάταξης της φοροδιαφυγής που ήδη κατατέθηκε. Αλλά δεν συζητήθηκε.

Κι αν τελικά είχε δίκιο το ΔΗΚΟ;

Από την αρχή η διαφωνία των εταίρων εστιάστηκε σε δυο ζητήματα.

Πρώτα το ΔΗΚΟ επέμενε ότι η ανάγκη εξοικονόμησης και νέων εσόδων δεν ήταν σε ύψος €150 εκ., όπως εκτιμά ο υπουργός Οικονομικών, αλλά πολύ περισσότερα. Η οικονομική ομάδα του κόμματος μιλούσε για «τουλάχιστον €400 εκατομμύρια». Συγκεκριμένα το ΔΗΚΟ ζητούσε να ενταχθούν στον προϋπολογισμό του 2011 περικοπές δαπανών ύψους €150 εκ. (συν τα πρόσθετα έσοδα). Τελικά, μέσα από τις διαπραγματεύσεις, ο πρόεδρος του κόμματος και Πρόεδρος της Βουλής κατάφερε να πείσει το ΑΚΕΛ μόνο για €40 εκατομμύρια. Ταυτόχρονα, το ΔΗΚΟ απαιτούσε τόσο οι περικοπές στο κρατικό μισθολόγιο όσο και στις συντάξεις να ενταχθούν επίσης στον προϋπολογισμό που θα ψήφιζε η Βουλή. Η λογική τους ήταν ότι ήθελαν με αυτόν τον τρόπο να… κλειδώσουν τις αποφάσεις. Αυτό το αίτημα όμως δεν ικανοποιήθηκε, αλλά συμπεριλήφθηκαν τελικά στον προϋπολογισμό κάποιες άλλες περικοπές σε κρατικές δαπάνες. Στο πρώτο, πάντως, ζήτημα εστιάστηκαν τελικά και οι λίγες διαφωνίες που εκφράστηκαν στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΔΗΚΟ, όπου και τα μέτρα της Κυβέρνησης δεν πέρασαν ομόφωνα (δυο αρνητικές ψήφοι και τρεις αποχές). Εξάλλου, παρά το γεγονός ότι το ΔΗΚΟ εγκρίνει τελικά τα μέτρα, έχουν διατηρήσει την εκτίμησή τους ότι χρειάζονται σίγουρα πολύ περισσότερα.

Από την πλευρά, όμως, της Κυβέρνησης και του ΑΚΕΛ επιμένουν ότι αυτά τα πρόσθετα €250 εκ. εξοικονομήσεων και νέων εσόδων θα είναι υπεραρκετά. Φυσικά είναι απολύτως λογικό να εκφέρεται τέτοια άποψη, από τη στιγμή που ο υπουργός Οικονομικών και η Κυβέρνηση δεν ζητούσαν €250 εκατομμύρια, αλλά μόλις €150 εκατομμύρια Όπως και αν έχει το πράγμα, τελικά όλοι θα κριθούν εκ του... αποτελέσματος.

Το «σενάριο τρόμου» για το ΑΚΕΛ και τον Πρόεδρο

Αν τελικά τα μέτρα εφαρμοστούν με επιτυχία (πράγμα που δεν μπορεί να θεωρείται πάντοτε δεδομένο), τότε θα φανεί ποια από τις δυο πλευρές είχε δίκιο. Με τη διαφορά, όμως, ότι αν τελικά δικαιωθεί το ΔΗΚΟ, τότε τα πράγματα θα είναι πολύ άσχημα για την ίδια την κυπριακή οικονομία. Διότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι μερικούς μήνες μετά την εφαρμογή του νέου προϋπολογισμού και των μέτρων, θα φανεί η ανάγκη για πρόσθετα μέτρα! Κάτι τέτοιο, μάλιστα, πιθανώς να συμβεί περίπου ταυτόχρονα με τις βουλευτικές εκλογές. Ένα τέτοιο σενάριο εξυπακούεται ότι θα ήταν «σενάριο τρόμου» για το ΑΚΕΛ, τον Πρόεδρο Χριστόφια και τον Χαρίλαο Σταυράκη.

Από την πλευρά του ΔΗΚΟ, εξακολουθούν να επιμένουν ότι τα μέτρα αυτά δεν θα είναι αρκετά. Παρά το γεγονός ότι ο κύριος εκφραστής αυτής της άποψης, ο αντιπρόεδρος του κόμματος Νικόλας Παπαδόπουλος, τελικά αποφάσισε να κρατήσει «χαμηλό προφίλ» και να δώσει τη συγκατάθεσή του, η κυρίαρχη εντύπωση στο ΔΗΚΟ είναι ότι τελικά «αυτά τα μέτρα θα μάς αφήσουν στη μέση». Συνεπώς, το λογικό ερώτημα είναι γιατί το ΔΗΚΟ συγκατατέθηκε σε αυτή τη συμφωνία, η οποία, σύμφωνα με τις ίδιες τις εκτιμήσεις του, θα επιφέρει μεγαλύτερη αναστάτωση και ανάγκη για πρόσθετα μέτρα σε κάποια πολύ πιο κρίσιμη (πολιτικά) στιγμή...

Ποιοι επωμίζονται το βάρος

ΟΙ ΦΟΡΟΙ και τα τέλη σε είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα τρόφιμα, τα φάρμακα και το νερό, επιβαρύνουν πάντοτε δυσανάλογα τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις, αφού δεδομένου ότι αυτά είναι είδη πρώτης ανάγκης, η κατανάλωσή τους δεν μπορεί και ούτε και είναι δυνατόν να μειωθεί.

Θα οδηγήσουν σε μείωση του διαθέσιμου ετήσιου εισοδήματος των συνταξιούχων κατά τουλάχιστον 3,5%, ενώ η υψηλή μεσαία τάξη θα επιβαρυνθεί κατά μόνον 0,9% του αντίστοιχου ετήσιου εισοδήματός τους.

Αν κάποιος υπολογίσει την επίδραση στους πραγματικά «έχοντες και κατέχοντες», θα ανακαλύψει ότι αυτό θα είναι σχεδόν μηδέν, σε σχέση με τα εισοδήματά τους. Επίσης, μια άλλη κατηγορία που πλήττεται σημαντικά είναι οι πολύτεκνοι της μεσαίας προς χαμηλής εισοδηματικά τάξης, τα εισοδήματα των οποίων θα πληγούν κατά 2,5-3%. Την ίδια στιγμή, τα εισόδηματα της μεσαίας εισοδηματικά τάξης θα επηρεαστούν κατά περίπου 1%-2%.

Κλείνουν Ημικρατικούς, φορολογούν ακίνητα

ΚΑΠΟΙΟΙ ανεξάρτητοι οικονομικοί κύκλοι εκτιμούν, πάντως, ότι τα δημόσια οικονομικά θα «ξεμείνουν» και θα φανεί η ανάγκη για πρόσθετα μέτρα, αρκετά μετά τις βουλευτικές εκλογές. Και ίσως να είναι αυτό το γεγονός που έπεισε τις δυο πλευρές να… βολευτούν προς το παρόν με «μισά μέτρα».

Αντίθετα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οικονομολόγων σε μεγάλο ιδιωτικό οργανισμό, η ανάγκη για πρόσθετα μέτρα θα έρθει πολύ πιο γρήγορα, πιθανότατα μάλιστα με παρέμβαση είτε διεθνών παραγόντων είτε και της ίδιας της Κομισιόν, που μπορεί να το επισημάνει. Στελέχη από την πλευρά του ΔΗΣΥ, στηριζόμενοι σε τέτοιες εκτιμήσεις, επανέφεραν το σενάριο που θέλει ειδικά το ΑΚΕΛ να ποντάρει σε τέτοια παρέμβαση της Ε.Ε., για να «φορτώσει την ευθύνη στις Βρυξέλλες».

Πάντως, σχετικά με το ενδεχόμενο να «ξεμείνουν στη μέση» τα έκτακτα μέτρα της Κυβέρνησης, πληροφορίες από το Προεδρικό αναφέρουν ότι ο Πρόεδρος Χριστόφιας κρατά ως «έναν άλλον κρυφό άσο στο μανίκι» προκαταρκτική απόφαση για οριστικό κλείσιμο μερικών Ημικρατικών Οργανισμών, πράγμα που θα φέρει πρόσθετη εξοικονόμηση. Απλά… ξέφυγε του Χαρίλαου Σταυράκη και στέρησε τη δυνατότητα αιφνιδιασμού, που είχε ο Δημήτρης Χριστόφιας. Συγκεκριμένα, φαίνεται να υπάρχει ήδη απόφαση για να τερματιστεί η λειτουργία της Αρχής Κρατικών Εκθέσεων, του Συμβουλίου Ελαιοκομικών Προϊόντων, καθώς και εκείνου για τα αμπελουργικά προϊόντα. Ενώ σκέψεις γίνονται και για τους αντίστοιχους οργανισμούς που ασχολούνται με τα σιτηρά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Από την πλευρά πάντως του ΔΗΣΥ, επιμένουν ότι επιπλέον, θέλοντας και μη, το ίδιο ζήτημα θα τεθεί και για το Κρατικό Σφαγείο, καθώς και για άλλους οργανισμούς.

Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, αμέσως μετά τα Χριστούγεννα η Κυβέρνηση πρόκειται να καταθέσει και πρόσθετα νομοσχέδια για τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας. Οι πληροφορίες λένε ότι μετά από διαβουλεύσεις αναθεωρήθηκε η τελευταία πρόταση του υπουργού Εσωτερικών και έτσι θα φορολογηθούν πολύ περισσότεροι από εκείνους τους… επίλεκτους «έχοντες και κατέχοντες», που είχαν αρχικά στοχοποιηθεί. Αν τελικά το ΔΗΚΟ εγκρίνει και αυτόν τον κυβερνητικό σχεδιασμό, τότε με το νέο χρόνο θα προκύψει μια ακόμη πηγή πρόσθετων εσόδων για το κράτος.