Xρύσανθος Τσουρούλλης: Η δραματική θέση του Βάσου Σιαρλή

Άρθρο του Χρύσανθου Τσουρούλλη στην Κυριακάτικη Σημερινή 23/09/12

• Ένας Υπουργός Οικονομικών πριν το… πέναλτι του μνημονίου 
• Ο μόνος Υπ. Οικονομικών χώρας με μνημόνιο που δεν κρατά το τιμόνι των διαπραγατεύσεων, ή πιο απλά ο μόνος Υπουργός που, εκτός από την Τρόικα, διαπραγματεύεται και με τον πολιτικό προϊστάμενο και τους «λοχαγούς» του
• Πρώην ηγετικό τραπεζικό στέλεχος ο ίδιος, ακούει νυχθημερόν να λοιδορούν τους τραπεζίτες
• Αυτούς τους τραπεζίτες παρακαλεί ο ίδιος κάθε πρώτη του μήνα για λίγα ακόμα δανεικά, προκειμένου να καθυστερήσει την άμεση χρεοκοπία του κράτους… 
• Τεχνοκράτης που κλήθηκε να χειριστεί την οικονομία, άλλα καταλαβαίνει και θέλει να κάνει, και άλλα υποχρεώνεται να… δηλώνει

Οι ημέρες και οι νύχτες του Βάσου Σιαρλή δεν είναι πια οι ίδιες. Ακόμη και όταν ο ίδιος ισχυρίζεται ότι κοιμάται ήσυχος τα βράδια, στην ουσία λέει τη μισή ιστορία. Γιατί οφείλει να προσθέσει ότι εννοεί τα βράδια εκείνα που κατάφερε να εξασφαλίσει τα… δανεικά με τα οποία η Δημοκρατία βγάζει τον μήνα. Άλλωστε, είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν πρώην ανώτατο τραπεζικό αξιωματούχο να συμμετέχει σε μια κυβέρνηση η οποία δεν περνά ημέρα που να μη ρίχνει την ευθύνη για την κρίση στις τράπεζες και τους τραπεζίτες.

Είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολο να κατέχει το αξίωμα… «συνεπικουρούμενος», εάν όχι «πολιορκούμενος», από τους προεδρικούς λοχαγούς και τους κομματικούς επιτελείς του ΑΚΕΛ. Και βέβαια είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και… άκομψο να τον «αδειάζει» τόσο φανερά και προκλητικά ο Πρόεδρος Χριστόφιας ενώπιον της κοινής γνώμης (όλοι θυμούνται την υπόθεση με τον 13ο μισθό ή τις ατάκες του Προέδρου της Δημοκρατίας στην τελευταία διάσκεψη Τύπου). 

Το δράμα…

Στην πραγματικότητα ένας φύσει ευγενικός και πράος άνθρωπος, όπως ο Βάσος Σιαρλή, έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ… «χαρντ-ροκ» κατάσταση. Γνωρίζει καλά τι συμβαίνει και ποια πράγματα είναι πλέον αναγκαία και αναπόφευκτα, αλλά ούτε να σχεδιάσει κινήσεις πολιτικής μπορεί ούτε και να υλοποιήσει όλα αυτά που πρέπει να γίνουν. Επιπρόσθετα, την ίδια ώρα δεν μπορεί κάθε φορά που ακούει όλα αυτά τα «κοσμητικά επίθετα» για τις τράπεζες να ξεχνά ότι απ' εκεί προέρχεται και ο ίδιος. Είναι σίγουρα πολύ δύσκολη η θέση ενός πρώην ηγετικού στελέχους της μεγαλύτερης τράπεζας, που ακούει διαρκώς ότι το κράτος δεν έχει σημαντικό οικονομικό πρόβλημα και «την οικονομία έχουν καταστρέψει οι τραπεζίτες με τις αποφάσεις τους».

Δεν είναι όμως μόνο αυτό το πρόβλημα του τελευταίου Υπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Χριστόφια. Ίσως μάλιστα να είναι και το μικρότερο. Η αλήθεια είναι ότι το τεράστιο δίλημμα του Υπουργού είναι ότι, εδώ και μήνες, άλλα καταλαβαίνει ότι πρέπει επειγόντως να γίνουν, άλλα δηλαδή θέλει να κάνει, ως τεχνοκράτης που κλήθηκε να καταλάβει την «καυτή καρέκλα», και άλλα υποχρεώνεται να κάνει.

Στην πραγματικότητα, εδώ και αρκετούς μήνες ο Βάσος Σιαρλή είχε σκοπό να προωθήσει κάποια κατεπείγοντα μέτρα για να συμμαζέψει την κατάσταση. Όπως είχε στον καιρό του δοκιμάσει να κάνει και ο προκάτοχός του Κίκης Καζαμίας. Φαίνεται όμως ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και το ΑΚΕΛ δεν τον άφησαν να κάνει τίποτα απ' όσα θεωρούσε αναγκαία. Συνεπώς, ακολούθησε τη μέθοδο της… «πλαγίας».

Η συνταγή της εξυγίανσης περνά πια μέσα από την «επώδυνη» διαδρομή της Τρόικας. Και ο Υπουργός Οικονομικών «σιγοτραγουδά» τη μελωδία που την καλωσορίζει. Γνωρίζοντας πως όσο πιο σύντομα υπογραφεί το μνημόνιο, τόσο πιο γρήγορα θα ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες και θα «πάρει μπρος» και η μηχανή της κυπριακής οικονομίας. 

Το δάνειο της Αρκούδας…

Αρκετοί σχολιάζουν την εντελώς παράδοξη κατάσταση σχετικά με το δάνειο-σωσίβιο που αναμενόταν από τη Ρωσία (ή ακόμα πιο πριν και την Κίνα). Περισσότερες από μια φορά φάνηκε ότι ο Υπουργός Οικονομικών της χώρας όχι μόνο δεν χειριζόταν το ζήτημα, αλλά δεν ήταν καν ενήμερος για τις όποιες εξελίξεις. Η τοποθέτηση με την οποία προσπάθησε να σώσει τα προσχήματα ήταν ότι πρόκειται για «ζήτημα πολιτικής» και το χειρίζεται απευθείας η Προεδρία σε συνεννοήσεις με την πολιτική ηγεσία της Ρωσίας.

Δύσκολα, όμως, μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ένας Υπουργός Οικονομικών δεν θα συμμετείχε σε ένα εγχείρημα τόσο μεγάλης σημασίας για την οικονομική πολιτική. Στην πράξη φάνηκε ότι ο Υπουργός Οικονομικών δεν είχε τελικά λόγο στα πιο στρατηγικά ζητήματα της οικονομικής πολιτικής. Πολλές φορές, μάλιστα, δημοσιογράφοι και πολιτικοί αναλυτές σημείωναν το ήπιο και ψύχραιμο ύφος με το οποίο ο Βάσος Σιαρλή κατάφερνε να… σβήνει σε κάποιο βαθμό τις μεγάλες φωτιές.

Υπάρχει λοιπόν η υποψία ότι η κυβέρνηση του ΑΚΕΛ ήθελε έναν τέτοιο σημαίνοντα οικονομικό παράγοντα στο Υπουργείο Οικονομικών όχι τόσο για να διαχειριστεί την οικονομία, αλλά για να παίζει τον «ρόλο του πυροσβέστη». Χαριτολογώντας πικρά στέλεχος της αντιπολίτευσης παρατηρούσε όμως ότι «ναι, αλλά τους πυροσβέστες στην περίπτωση του Μαρί τους θυματοποίησαν»...

Ακροβασίες…

Κάθε πρώτη του μήνα ο Υπουργός έχει να αντιμετωπίσει μιαν ακραία αντιφατική κατάσταση. Έχοντας την υποχρέωση να αποτρέψει τη στάση πληρωμών, η οποία στην πραγματικότητα έχει συμβεί εδώ και μήνες, προσπαθεί να βρει δεξιά κι αριστερά από γνωστούς και φίλους στις τράπεζες βραχυπρόθεσμα μικρά δάνεια, για να κλείνει τις τρύπες. Πληροφορίες μας αναφέρουν ότι σχεδόν… «εκλιπαρεί ο άνθρωπος».

Μάλιστα η κατάσταση, αποκαλύπτουν καλά ενημερωμένες πηγές του Υπουργείου Οικονομικών, δεν έχει προηγούμενο. «Οι Κυπριακές Αερογραμμές αναμένουν 15 εκατομμύρια που δεν υπάρχουν, η ΑΗΚ περιμένει εκατομμύρια που δεν υπάρχουν, οι Δημόσιες Συγκοινωνίες περιμένουν εκατομμύρια που δεν υπάρχουν και πάει λέγοντας…». Μάλιστα, οι ίδιες πηγές είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές για τον κρατικό αερομεταφορέα. «Το πρόβλημα ρευστότητας ήταν και είναι τόσο μεγάλο, που η HERMES απείλησε ότι αν δεν πληρωνόταν τις προάλλες θα ξεκινούσε διαδικασίες δέσμευσης αεροπλάνων…».

Το παράδοξο όμως είναι ότι για τον σκοπό αυτό, την εξασφάλιση δηλαδή ρευστού για τις καθημερινές ανάγκες της Δημοκρατίας, ο Υπουργός Οικονομικών μιλά με ηγετικά τραπεζικά στελέχη, τα οποία την ίδια ώρα κυριολεκτικά λοιδορούνται στα τηλεοπτικά παράθυρα και αλλού από εκπροσώπους του κυβερνώντος κόμματος. Χωρίς υπερβολή, εάν δεν υπήρχαν οι… προσωπικές σχέσεις του Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος κάθε φορά «με νύχια και με δόντια» αποσπά λίγα ακόμα δανεικά για τα τρέχοντα, η Κυβέρνηση θα είχε βαρέσει κανόνι προ πολλού…

Η αντιφατική θέση

Το αποκορύφωμα της αντιφατικής θέσης του Βάσου Σιαρλή έχει να κάνει όμως με το μνημόνιο και τις σχέσεις με την Τρόικα. Ο Υπουργός, από την πρώτη στιγμή που κλήθηκε από την Κυβέρνηση η Ε.Ε. για βοήθεια, ήξερε πάρα πολύ καλά τις παραμέτρους. Όπως και όλοι σχεδόν στο Υπουργείο Οικονομικών ήξεραν περίπου και τι θα ζητούσαν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας. Είχε μάλιστα προετοιμάσει μια λογική «γραμμή άμυνας», συνειδητοποιώντας ότι κάποια μέτρα και ιδιαίτερα περικοπές ήταν αναπόφευκτα. Ο Πρόεδρος και το κόμμα του όμως φαίνεται να είχαν εντελώς διαφορετική άποψη.

Ως τεχνοκράτης γνωρίζει ότι η Κύπρος ούτε μπορεί να αποφύγει το μνημόνιο ούτε και έχει την ευχέρεια να βάλει και πολλά… «βέτο» στους τροϊκανούς. Αλλά από όλες τις άλλες χώρες που βρέθηκαν σε ανάλογη κατάσταση, πρέπει να είναι ο μόνος Υπουργός Οικονομικών που ουσιαστικά δεν συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα. Στην πράξη, ο Πρόεδρος Χριστόφιας έχει βάλει στη θέση του τη «δυάδα των λοχαγών του», δηλαδή τον Υπουργό Εμπορίου και την Υπουργό Εργασίας, για να κάνουν… «αντιμνημονιακή διαπραγμάτευση». Ενώ το κυβερνητικό «τρίο» που έχει το πρόσταγμα συμπληρώνει μάλλον ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω, «Επιτελάρχης» Τίτος Χριστοφίδης.

Ωστόσο, είναι ο Υπουργός Οικονομικών που άκουσε τις προάλλες τα… εξ αμάξης στο Eurogroup. Διότι εκεί έπρεπε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Πώς δηλαδή η Κυβέρνηση, που μόνη της κάλεσε την Τρόικα και έχει από τον Ιούλιο τις εκτιμήσεις της, στη συνέχεια «ποιεί την νύσσαν». Το χειρότερο ανεξήγητο είναι ότι σε μια χώρα που ξεπέρασε πια και το χείλος του γκρεμού, η Κυβέρνηση παίζει επικοινωνιακά παιχνίδια με κάποιο ρωσικό δάνειο. «Ανάσα» στη δύσπνοια του Υπουργού έδωσε το σκηνικό που παίχτηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες του Προεδρικού, με τον Γιούνκερ να ξεκαθαρίζει στον Πρόεδρο Χριστόφια με δεικτικό ύφος: «Φίλε μου, το σύστημα καταρρέει, είστε τέσσερα χρόνια πίσω στα μέτρα εξυγίανσης και οι Τράπεζες οδεύουν προς κατάρρευση, μη χάνετε άλλο πολύτιμο χρόνο…».

Στα όριά του…

Όσο και αν το κρύβει πίσω από το γνωστό μειλίχιο ύφος του, ο Υπουργός Οικονομικών Βάσος Σιαρλή είναι στην πραγματικότητα πολύ εκνευρισμένος με τον όλο χειρισμό της υπόθεσης του μνημονίου από το… «αφεντικό» του και τους κομματικούς του φίλους. Διότι προφανώς καταλαβαίνει ότι αυτός ο χειρισμός δεν θα μας βγει σε καλό. Το τραγελαφικό της υπόθεσης είναι ότι άμα στο τέλος της διαπραγμάτευσης προκύψουν τα αναπόφευκτα πολύ δυσάρεστα νέα, είναι ο Υπουργός Οικονομικών που θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα κόμματα στη Βουλή και πολύ περισσότερο με τους αγανακτισμένους πολίτες. Ανάμεσά τους μάλιστα αναμένει ότι θα δει αρκετά στελέχη και γνώριμούς του από την Εζεκία Παπαϊωάννου…